Miasto zabytków, muzeów i street artu. Idealnie nadaje się na weekendowy wypad

Spis treści:

1. Miasto u zbiegu dwóch rzek
2. Burzliwe dzieje Kowna
3. Kowno to miasto zabytków i murali
4. Co zobaczyć w Kownie?

Nie ulega wątpliwości, że turyści częściej niż Kowno wybierają Wilno. Owszem, w obecnej stolicy Litwy nie brakuje atrakcji. Z całą pewnością jest ich więcej niż w Kownie, ale nie oznacza to, że nie ma tam czego zwiedzać. Wprost przeciwnie, bo Kowno stoi muzeami, zabytkami i sztuką, a panującą tam atmosferę spokojnie można określić mianem niepowtarzalnej.

Miasto u zbiegu dwóch rzek

Kowno rozciąga się w środkowej części Litwy, na Nizinie Środkowolitewskiej. Miasto zajmuje obszar na prawym brzegu Niemna, w miejscu, gdzie swoimi wodami zasila go Wilia.

Nad malowniczym Niemnem wznoszą się wzgórza, na które można wjechać kolejkami linowymi. Majestatyczna rzeka rozlewa się tam szeroko. Ta lokalizacja jest niewątpliwym atutem miasta. Była nim już w średniowieczu, z tą różnicą, że wtedy nie stanowiła o atrakcyjności turystycznej Kowna, a o jego walorach obronnych.

Burzliwe dzieje Kowna

Najstarsze wzmianki o zamku Kowno są datowane na 1361 rok. Potężna twierdza miała bronić Litwinów przed krzyżackimi najazdami, jednak często padała łupem rycerzy zakonu. Obiekt, który zachował się do dziś, wznieśli właśnie Krzyżacy, w 1384 roku.

Dwanaście lat później wielki mistrz Konrad von Wallenrode podpisał tam z księciem Witoldem pakt o zawieszeniu broni, który był wstępem do traktatu pokojowego zawartego na wyspie Salin. Kowno stało się wówczas miastem nadgranicznym między Litwą a krzyżacką Żmudzią. 6 stycznia 1408 roku Władysław Jagiełło spotkał się tam z Ulrichem von Jungingenem.

Początki miasta

W tym samym roku Kowno uzyskało prawa miejskie magdeburskie. Przynależność państwowa miasta doczekała się ostatecznego uregulowania po bitwie pod Grunwaldem. W 1440 i 1463 roku Kazimierz Jagiellończyk potwierdził prawa miejskie Kowna i nadał miastu nowe ziemie nad Niemnem.

Rozwój Kowna

Pierwsze murowane zabudowania pojawiły się tam dopiero pod koniec XV wieku. Na ten czas datowany jest dynamiczny rozwój Kowna. W drugiej połowie następnego stulecia liczba mieszkańców wzrosła dziesięciokrotnie, z ok. 500 do ok. 5 tys.

Od 1701 do 1707 roku miasto było okupowane przez Szwedów. W 1731 roku rozpętał się tam potężny pożar, jednak w drugiej połowie XVIII stulecia zaczęło podnosić się z kolan. w 1782 roku zyskało status miasta królewskiego. Z powodu III rozbioru Polski nigdy nie utworzono zaproponowanego na sejmie grodzieńskim województwa kowieńskiego. Po rozbiorze miasto przypadło w udziale Rosji i znalazło się w granicach guberni wileńskiej.

Dwie wojny światowe i okres międzywojenny

18 sierpnia 1915 roku wojska Wilhelma II zdobyły Kowno i okupowały je do 1919 roku. Po wycofaniu się Niemców powołano tam republikę radziecką, jednak w obliczu niezadowolenia Litwinów i Polaków ta szybko upadła. Władzę w mieście przejęła Tyraba.

W dwudziestoleciu międzywojennym Kowno stało się tymczasową stolicą Litwy, ważnym litewskim centrum naukowym i kulturalnym, ale także ośrodkiem antypolskich nastrojów. 26 września 1926 roku doszło tam do pogromu Polaków. W kościele św. Trójcy i na pobliskim cmentarzu uzbrojone bojówki raniły kilkudziesięciu Polaków, w obecności litewskiej policji. Niespełna 4 lata później doszło do kolejnych prześladowań.

Po wejściu Niemców litewscy nacjonaliści zorganizowali w Kownie pogrom ludności żydowskiej, podczas którego zginęło ok. 3,8 tys. osób. Podczas okupacji miasto było siedzibą władz hitlerowskich. W IX forcie twierdzy kowieńskiej powstał obóz koncentracyjny KL Kauen, w którym zgładzono ok. 100 tys. Żydów i Romów.

Kowno to miasto zabytków i murali

Zostawmy burzliwą przeszłość i skupmy się na obecnym Kownie. Współczesne miasto nie jest miejscem, gdzie nowoczesność kontrastuje z tradycją. W dawnej stolicy Litwy jedno i drugie żyje ze sobą w idealnej symbiozie. Miasto jest podzielone na dwie części, które łączy ze sobą Aleja Wolności – długi deptak zamknięty dla ruchu samochodowego.

Stare Miasto zachowało średniowieczny układ. Od rynku (Placu Ratuszowego) odchodzą brukowane uliczki. W obszarze starówki skupia się większość zabytków i atrakcji Kowna. Panuje tam wyjątkowo spokojna, senna atmosfera. Wystarczy jednak przejść wspomnianą wcześniej aleją, by dotrzeć do zupełnie innego świata. Może niezbyt nowoczesnego, bo nowa część Śródmieścia nie zachwyca wyszukaną modernistyczną architekturą. Mocną stroną tej części miasta jest sztuka.

Spacerując po Nowym Mieście, na każdym kroku natrafia się na dzieła street artu. Murale są tam niemal wszechobecne, a dopełnieniem artystycznej atmosfery jest otwarta galeria na podwórzu jednej z kamienic. Artyści namalowali tam kilkadziesiąt dzieł ulicznej sztuki i wykonali kilka interesujących instalacji.

Co zobaczyć w Kownie?

Zabytki Kowna są zlokalizowane w starej części Śródmieścia. Z czasów średniowiecznych zachowało się niewiele, ale i tak jest co oglądać.

Zamek w Kownie

Zaczynamy od najcharakterystyczniejszej atrakcji miasta. Wzniesiona pod koniec XIV wieku twierdza przypomina nieco zamek w Malborku i nic dziwnego. W końcu wznieśli go Krzyżacy na miejscu zrównanej z ziemią twierdzy. Co prawda jest mniejszy od malborskiej siedziby zakonu, ale to nie odbiera mu uroku. Dziś w zamkowych murach mieści się Muzeum Miejskie.

Dom Perkuna

Z zamku przenosimy się na Plac Ratuszowy. Mieści się tam Dom Perkuna, XVI-wieczna kamienica kupiecka. Budynek przyciąga uwagę gotycką fasadą. Wewnątrz mieści się Muzeum Adama Mickiewicza.

Katedra św. Piotra i Pawła

W Kownie nie brakuje zabytkowych kościołów. Jednym z najwspanialszych jest katedra św. Piotra i Pawła. Świątynia, której budowa rozpoczęła się w 1413, a zakończyła w 1655 roku, jest największą na Litwie.

Kościół św. Michała Archanioła

Wymieniając tamtejsze zabytki architektury sakralnej, nie można pominąć kościoła Michała Archanioła. Neobizantyjska budowla znajduje się na końcu Alei Wolności i nie sposób przejść obok niej obojętnie. Powstała w 1893 roku jako sobór prawosławny. W latach 60. świątynię zamknięto dla celów kultowych. W 1991 roku przeszła na własność Kościoła katolickiego.

Muzea w Kownie

Poza wspomnianym wcześniej Muzeum Miejskim i Muzeum Adama Mickiewicza, w Kownie warto zwiedzić jeszcze trzy placówki. Są to:

• Muzeum Litewskich Instrumentów Ludowych z bogatą ekspozycją i interesującymi wystawami tematycznymi,
• Muzeum Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa, gdzie wystawiane są wspaniałe prace sławnego artysty,
• Muzeum Stumbras, które znajduje się w gorzelni, gdzie rozlewany jest najsłynniejszy litewski trunek.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.