Konstytucja 3 Maja – fundament nowoczesnej polskiej państwowości

Dnia 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni, zwany również Sejmem Wielkim, uchwalił Konstytucję 3 maja – pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną ustawę zasadniczą. To historyczne wydarzenie było nie tylko próbą ratowania osłabionej Rzeczypospolitej, ale przede wszystkim świadectwem politycznej dojrzałości i determinacji elit, które pragnęły przywrócić państwu siłę, stabilność i prestiż na arenie międzynarodowej.

Konstytucja ta wprowadziła szereg fundamentalnych zmian ustrojowych. Na wzór zachodnich demokracji oparto strukturę państwa na trójpodziale władzy – na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zlikwidowano wyniszczającą zasadę liberum veto, która przez dziesięciolecia paraliżowała funkcjonowanie sejmu, oraz ograniczono patologie wynikające z systemu wolnej elekcji. Posłowie zostali określeni jako przedstawiciele całego narodu, co stanowiło istotny krok w kierunku nowoczesnej demokracji przedstawicielskiej.

Dokument ten – formalnie zatytułowany Ustawa Rządowa z dnia 3 maja – był efektem porozumienia pomiędzy dwoma wpływowymi nurtami politycznymi: monarchistami, wspierającymi koncepcję silnej władzy królewskiej, i reformatorami-republikanami, dążącymi do modernizacji ustroju w duchu Oświecenia. Autorami i promotorami Konstytucji byli między innymi król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Stanisław Małachowski oraz Hugon Kołłątaj. Ich współpraca doprowadziła do stworzenia kompromisowego aktu prawnego, który zjednoczył różnorodne idee polityczne w imię wyższych celów – odnowy państwa i zachowania jego niepodległości.

Uchwalenie Konstytucji 3 maja było nie tylko wydarzeniem legislacyjnym, lecz także głęboko patriotycznym aktem, który przez wieki inspirował kolejne pokolenia Polaków do walki o wolność i suwerenność. Dokument ten odegrał kluczową rolę w procesie kształtowania nowoczesnej tożsamości narodowej, a jego dziedzictwo jest do dziś żywe w świadomości obywateli.

Współcześnie 3 maja jest w Polsce świętem państwowym – dniem, który nie tylko przypomina o wielkości dawnej Rzeczypospolitej, ale i inspiruje do refleksji nad znaczeniem konstytucjonalizmu, odpowiedzialności obywatelskiej i jedności narodowej wobec wyzwań współczesności.

Uroczystości 3 maja w Lublinie: wspólny apel, defilada i piknik na Placu Litewskim

W sobotę, 3 maja, mieszkańcy Lublina będą mogli wziąć udział w szeregu wydarzeń upamiętniających uchwalenie Konstytucji 3 Maja. Tradycyjne obchody rozpoczną się o godzinie 9:00 od uroczystej sesji Rady Miasta w Trybunale Koronnym przy ul. Rynek 1. Następnie, o godz. 11:30, w Archikatedrze Lubelskiej zostanie odprawiona okolicznościowa msza święta w intencji Ojczyzny.

Po zakończeniu nabożeństwa uczestnicy obchodów przeniosą się na Plac Litewski, gdzie zaplanowano oficjalną część wydarzenia. Odbędzie się tam uroczysty apel z udziałem wojskowej kompanii honorowej, defilada oraz złożenie kwiatów przed pomnikiem Konstytucji 3 Maja. Ten podniosły moment będzie okazją do przypomnienia o znaczeniu pierwszej w Europie i drugiej na świecie ustawy zasadniczej, uchwalonej 3 maja 1791 roku.

Około godziny 13:00 sprzed Ratusza wyruszy barwny korowód, który przejdzie deptakiem w kierunku Placu Litewskiego. Poprowadzi go Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej, zapraszając wszystkich chętnych do udziału we wspólnym „Polonezie dla Lublina”. Taniec ten symbolicznie zakończy oficjalne uroczystości państwowe.

Na Placu Litewskim odbędzie się także piknik rodzinny z licznymi atrakcjami. Wśród przygotowanych propozycji znajdzie się m.in. nowa wystawa Instytutu Pamięci Narodowej zatytułowana „Polskie Symbole Narodowe”, stoiska edukacyjne przygotowane przez szkoły i uczelnie wyższe oraz koncert „Polskie Tańce Narodowe i Regionalne” w wykonaniu lubelskich zespołów folklorystycznych.

Z kolei o godzinie 15:00 rozpocznie się spacer historyczny pod nazwą „Lubelski Szlak Konstytucji 3 Maja”. Wydarzenie startować będzie przy pomniku Konstytucji 3 Maja, dając uczestnikom możliwość bliższego poznania miejsc i postaci związanych z tradycją majowej konstytucji w lokalnym kontekście historycznym.

Organizatorzy obchodów zachęcają mieszkanki i mieszkańców Lublina do aktywnego uczestnictwa w wydarzeniach, które mają nie tylko charakter upamiętniający, ale również edukacyjny i integracyjny.

3 maja 2025 r. ŚWIĘTO NARODOWE TRZECIEGO MAJA

• Godz. 9.00 Uroczyste spotkanie z okazji Święta Narodowego Trzeciego Maja, Trybunał Koronny (ul. Rynek 1)
• Godz. 10.00 Msza św. w intencji Ojczyzny, Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty (ul. Królewska 10)
• Godz. 11.30 Uroczystość na Placu Litewskim, Pomnik Konstytucji Trzeciego Maja
• Godz. 13.00 Polonez dla Lublina prowadzony od Ratusza na Plac Litewski
• Prezentacja wystawy IPN pt. „Polskie Symbole Narodowe“ przed Pocztą Polska na Placu Litewskim
• Godz. 13.20 Piknik na Placu Litewskim, stanowiska edukacyjne szkół i uczelni wyższych, Koła Gospodyń Wiejskich, wystawa sprzętu służb mundurowych,
• Koncert „Polskie Tańce Narodowe i Regionalne“ ZPiT „Lublin“ im. W. Kaniorowej, ZTL UMCS im. S. Leszczyńskiego, ZPiT Uniwersytetu Medycznego, ZPiT Politechniki Lubelskiej, ZPiT „Jawor“ Uniwersytetu Przyrodniczego, ZL „Sławiniacy“ Plac Litewski
• Godz. 15.00 Spacer „Lubelskim Szlakiem Konstytucji 3 Maja“, rozpoczęcie przed Pomnikiem Konstytucji Trzeciego Maja (Przewodnicy Miejscy PTTK)