Czy tuje są szkodliwe dla zdrowia? Fakty i mity o wpływie żywotnika na bezpieczeństwo ludzi i zwierząt

Spis treści:

1. Czy tuje to iglaki?
2. Czy tuje są toksyczne?
3. Czy kleszcze żyją w tujach?
4. Czy tuje są szkodliwe w ogrodzie (dla drzew owocowych)?

Tuje, znane również jako żywotniki, to jedne z najczęściej sadzonych roślin w polskich ogrodach. Estetyczne, zimozielone i łatwe w pielęgnacji, szybko zyskały popularność jako żywopłoty i naturalne ogrodzenia. Coraz częściej jednak w sieci pojawiają się pytania: czy tuje są szkodliwe dla zdrowia człowieka? Czy tuje są trujące dla psów i kotów? Czy bezpiecznie jest mieć tuje w koło domu? W tym artykule rozwiewamy wątpliwości i analizujemy fakty.

Czy tuje to iglaki?

Zacznijmy od podstaw. Tuje, czyli żywotniki, to iglaki należące do rodziny cyprysowatych, które przez cały rok zachowują intensywny, zielony kolor. Charakteryzują się zwartym pokrojem, gęstymi łuskowatymi igłami i szybkim wzrostem, co czyni je idealnymi roślinami na żywopłoty. Ponadto tuje są odporne na mrozy i nie mają wygórowanych wymagań glebowych, dlatego tak chętnie sadzi się je w ogrodach przydomowych.

W Polsce najczęściej spotykamy tuje z gatunków: żywotnik zachodni (Thuja occidentalis) i żywotnik olbrzymi (Thuja plicata). Choć pochodzą z Ameryki Północnej, doskonale zadomowiły się w naszym klimacie.

Czy tuje są toksyczne?

Mówiąc krótko i na temat: tuje zawierają w sobie tujon – związek chemiczny, który może wpływać negatywnie na układ nerwowy ludzi i zwierząt. Tujon to substancja należąca do grupy terpenów, występująca naturalnie w niektórych roślinach – takich jak wrotycz, piołun, szałwia i tuja właśnie. Działa psychoaktywnie i w większych dawkach może wywoływać:

• niepokój,
• pobudzenie,
• drażliwość,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• mdłości.

W skrajnych przypadkach zatrucie tujonem może prowadzić do drgawek, skurczów mięśni, a nawet zgonu.

Należy jednak zaznaczyć, że trucizna nie działa poprzez sam kontakt ze skórą. Zagrożenie dotyczy wyłącznie spożycia dużych ilości tej substancji.

Czy tuje są szkodliwe dla człowieka?

Przed zakupem drzewek do ogrodu, wiele osób zastanawia się, czy tuje są szkodliwe dla zdrowia. Jak już wyjaśniliśmy, iglaki te zawierają tujon, ale stężenie toksyny w ich tkankach jest zbyt niskie, by mogło spowodować zatrucie u człowieka. Tym bardziej, że gałązki roślin nie zachęcają do jedzenia ani wyglądem, ani smakiem.

Dorośli nie są zatem narażeni na szkodliwe działanie tui. Oczywiście warto zachować więcej ostrożności w przypadku dzieci, które lubią wkładać do buzi różne rzeczy (np. fragmenty gałązek). Dla dorosłego niewielka ilość nie stanowi zagrożenia, ale u dziecka objawy zatrucia mogą pojawić się szybciej.

Czy tuje są szkodliwe dla zwierząt?

Kolejne ważne pytanie to: czy tuje są szkodliwe dla psów i kotów? Cóż, podobnie jak u ludzi, tujon może być toksyczny dla zwierząt, ale tylko w przypadku spożycia dużych ilości. Sama obecność tego drzewka lub krzewu w ogrodzie nie stanowi więc zagrożenia ani dla domowników, ani dla ich pupili. Należy jednak pamiętać o tym, że zwierzęta mają tendencję do gryzienia liści i gałązek, co w przypadku tui może być ryzykowne.

Objawy zatrucia u psa lub kota to m.in.:

• wymioty,
• apatia,
• drgawki,

Z tego powodu warto zabezpieczyć teren wokół żywotników, jeśli w ogrodzie przebywają zwierzęta. Ostrożności nigdy za wiele.

Czy tuje są rakotwórcze?

Pośród pytań, które często pojawiają się w odniesieniu do żywotników, jest również to, czy tuje są rakotwórcze. To jeden licznych z mitów, które krążą po sieci. Nie ma jednak żadnych dowodów naukowych na to, że tuje mają działanie rakotwórcze. Tujon jest toksyczny w dużych dawkach, ale nie wykazuje działania kancerogennego.

Czy tuje są alergizujące?

Inne ważkie pytanie: czy tuje mogą uczulać? Otóż olejki eteryczne zawarte w żywotniku, podobnie jak inne olejki roślinne, mogą działać drażniąco na osoby ze skłonnością do alergii. U niektórych ludzi kontakt z unoszącymi się w powietrzu cząstkami może wywołać reakcje alergiczne – takie jak kaszel, duszność, katar czy podrażnienie skóry.

Zwłaszcza w wietrzne dni lotne substancje z tui mogą być intensywniej rozprzestrzeniane. To może nasilać objawy u alergików i osób z chorobami układu oddechowego.

Czy kleszcze żyją w tujach?

Kolejne z najczęściej zadawanych pytań odnośnie żywotników: czy kleszcze żyją w tujach? Odpowiedź brzmi: pajęczaki te raczej nie wybierają tui jako swojego głównego siedliska (m.in. ze względu na wspominany tujon, który odstrasza wiele owadów, w tym kleszcze właśnie), ale...

Kleszcze preferują wysoką trawę, wilgotne miejsca i niską roślinność liściastą. Jeśli zatem tuje rosną w cienistym, wilgotnym zakątku ogrodu – a wokół nich znajdują się np. liście, mech lub inne krzewy – wtedy pasożyty mogą się tam pojawić.

Wskazówka: regularne grabienie igieł spod tui, koszenie trawnika i unikanie tworzenia „dzikich zakątków” wokół krzewów znacząco ogranicza ryzyko obecności kleszczy.

Czy tuje są szkodliwe w ogrodzie (dla drzew owocowych)?

Oczywiście same w sobie tuje nie są szkodliwe dla drzew owocowych, ale ich obecność w ogrodzie może nie być dla nich całkowicie obojętna. Żywotniki to rośliny silnie konkurujące – mają gęsty system korzeniowy, który może „podkradać” wodę i składniki odżywcze z gleby. Jeśli tuje rosną bardzo blisko drzew owocowych, mogą utrudniać im rozwój, zwłaszcza w suchych latach. Dodatkowo gęste nasadzenia tui ograniczają cyrkulację powietrza i dostęp światła, co sprzyja rozwojowi chorób grzybowych u bardziej delikatnych roślin, w tym niektórych odmian jabłoni czy wiśni.

Warto więc zachować dystans przy sadzeniu tych dwóch typów roślin – nie dlatego, że tuje są toksyczne, ale dlatego, że mogą tworzyć niekorzystne warunki glebowe i świetlne dla drzew owocowych. Z tego powodu zaleca się, by nie sadzić tui zbyt gęsto i nie tworzyć z nich „monokultury” ogrodowej.