Dlaczego nic nie pamiętamy z okresu wczesnego dzieciństwa? Nowe badanie dostarcza kilku wskazówek

Pierwsze lata życia są niezwykle istotne w rozwoju, jednak jako dorośli nie potrafimy sobie przypomnieć konkretnych wydarzeń z tego okresu. Do tej pory uważano, że ta tzw. amnezja dziecięca wynika z tego, że mózg wciąż się rozwija w tym okresie i po prostu nie potrafi zapisywać wspomnień z naszych najwcześniejszych lat. Jednak nowe badania przeczą tym założeniom i sugerują, że nadal posiadamy najwcześniejsze wspomnienia, tylko nie potrafimy ich wydobyć.

W niedawnych badaniach naukowcy z Uniwersytetu Yale ustalili, że mózgi niemowląt i małych dzieci mogą kodować wspomnienia, nawet jeśli nie pamiętamy ich jako dorośli. Prace te sugerują, że amnezja dziecięca, czyli niezdolność do zapamiętania pierwszych kilku lat życia, jest prawdopodobnie spowodowana trudnościami w przypominaniu sobie wspomnień, a nie z ich tworzeniem.

Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Science” (DOI: 10.1126/science.adt7570).

Amnezja dziecięca

Dorośli nie są w stanie przypomnieć sobie niczego z pierwszych lat życia. Dotychczasowy pogląd sugerował, że hipokamp dziecka, kluczowy obszar mózgu odpowiedzialny za przechowywanie wspomnień, nie jest wystarczająco rozwinięty, żeby zakodować wspomnienia. Ale ta tak zwana amnezja dziecięca jest trudna do zbadania. Niemowlęta nie są w stanie opisać tego, co pamiętają bądź nie pamiętają, bo nie potrafią mówić. Dlatego potrzebne było inne podejście, by zbadać przyczyny braku pamięci z okresu wczesnego dzieciństwa.

Naukowcy w swoich badaniach wykorzystali funkcjonalne obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (fMRI). Skanowali mózgi 26 małych dzieci w wieku od czterech miesięcy do dwóch lat podczas pokazywania im różnych obrazków. Na obrazkach znajdowały się twarze, przedmioty czy różne sceny. Dzieci oglądały nowy obraz przez dwie sekundy, a po około minucie ponownie pokazywano im ten sam obraz obok nowego.

Badacze zwracali uwagę zwłaszcza na aktywność hipokampa, podczas ćwiczenia. Zauważyli, że im większa była aktywność hipokampa, gdy dziecko patrzyło na nowy obraz, tym dłużej patrzyło na ten obraz, gdy go ponownie mu pokazywano. Ponieważ dzieci mają tendencję do spędzania więcej czasu na patrzeniu na znane rzeczy, wynik ten sugeruje, że pamiętały to, co widziały.

Odkryty schemat dotyczył wszystkich badanych dzieci, ale aktywność była silniejsza u dzieci mających więcej niż rok. – Chociaż zaobserwowaliśmy to u wszystkich dzieci w naszym badaniu, sygnał był silniejszy u tych w wieku powyżej 12 miesięcy, co sugeruje pewien rodzaj trajektorii rozwojowej zdolności hipokampa do kodowania indywidualnych wspomnień – powiedział Tristan Yates, neurobiolog z Columbia University w Nowym Jorku.

Wyniki te sugerują, że zdolność kodowania indywidualnych wspomnień pojawia się już w okresie niemowlęcym. – To badanie pokazuje dowód koncepcji, że zdolność kodowania u małych dzieci istnieje – przyznał Nick Turk-Browne z Yale University w New Haven w stanie Connecticut, współautor badania.

Co się stało z wspomnieniami z dzieciństwa?

– Jedną z naprawdę fajnych możliwości jest to, że wspomnienia wczesnego dzieciństwa są nadal obecne w wieku dorosłym. Po prostu nie jesteśmy w stanie uzyskać do nich dostępu – powiedział Yates.

Podczas skanowania mózgów z wykorzystaniem fMRI uczeni dostrzegli, że najsilniejsza aktywność była w tylnej część hipokampa. To ten sam obszar, który jest najbardziej kojarzony z pamięcią epizodyczną u dorosłych. Wcześniej zespół badawczy odkrył, że hipokamp niemowląt w wieku zaledwie trzech miesięcy wykazywał inny typ pamięci zwany uczeniem statystycznym. Podczas gdy pamięć epizodyczna dotyczy konkretnych zdarzeń, uczenie statystyczne polega na wydobywaniu wzorców między zdarzeniami.

Te dwa typy pamięci wykorzystują różne ścieżki neuronalne w hipokampie. W poprzednich badaniach na zwierzętach naukowcy wykazali, że ścieżka uczenia statystycznego, która znajduje się w przedniej części hipokampa, rozwija się wcześniej niż pamięć epizodyczna. – Uczenie statystyczne polega na wydobywaniu struktury ze świata wokół nas. Ma to kluczowe znaczenie dla rozwoju języka, wzroku, pojęć i nie tylko. Dlatego zrozumiałe jest, dlaczego uczenie statystyczne rozwija się wcześniej niż pamięć epizodyczna – wyjaśnił Turk-Browne.

Naukowcy sugerują, że niezdolność dorosłych do przywoływania wspomnień z najwcześniejszych lat wydaje się być problemem przypominania, który może być spowodowany, jak wskazał Turk-Browne, „niedopasowaniem między sposobem, w jaki pamięć została początkowo zapisana, a wskazówkami dotyczącymi jej odzyskiwania, których mózg używa, aby spróbować powrócić do pamięci”.

Może to wynikać z faktu, że doświadczenia niemowląt znacznie różnią się od tych z późniejszych lat, kiedy mózg może umieścić to, co widzimy i słyszymy, w kontekście i odpowiednio to skategoryzować.

Źródło: Yale University, Nature, fot. PxHere/ CC0