Minister Sprawiedliwości będzie miał obowiązek opublikować w BIP uzasadnienie delegowania sędziego

Krótko i na temat, bo i tak nie każdego to zainteresuje: już za dni czternaście zmienią się zasady delegowania sędziów do innych sądów: po pierwsze określone zostały normatywne przesłanki delegacji orzeczniczej, po drugie Minister Sprawiedliwości będzie musiał opublikować w BIP uzasadnienie delegowania każdego sędziego (ustawa z 6 marca 2025 r. o zmianie ustawy — Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy — Prawo o ustroju sądów wojskowych, Dz.U. z 2025 r. poz. 526).

A mianowicie, w pewnym skrócie:

• gwoli przypomnienia: sędziowie są powoływani przez Prezydenta RP — ale powołanie dotyczy pełnienia urzędu na stanowisku sędziego w konkretnym sądzie (por. M.P. z 2025 r. poz. 227); podobnie tylko głowa państwa może formalnie awansować sędziów do wyższych instancji;
• prawidłowo powołany sędzia jest nieusuwalny ze stanowiska, co obejmuje także zakaz przeniesienia do innego sądu lub na inne stanowisko wbrew jego woli (art. 180 Konstytucji RP); tu właśnie wchodzą przepisy pozwalające Ministrowi Sprawiedliwości (wciąż w unii personalnej z Prokuratorem Generalnym) „przekierować” sędziego do innego sądu;
• niestety obowiązujące regulacje o delegacji orzeczniczej „na czas nieokreślony” (lub na czas pełnienia określonej funkcji) są na tyle arbitralne i dyskrecjonalne, że mogą skutkować procesowym zarzutem wadliwie obsadzonego sądu;
• mało tego: brak obowiązku uzasadnienia decyzji o delegowaniu sędziego zakwestionował, i to już przeszło trzy z hakiem lata temu, Trybunał Sprawiedliwości UE (wyrok TSUE z 16 listopada 2021 r., C-748/19-754/19);
• wiele wody musiało upłynąć w rzece Alzette, zanim za temat wzięły się polskie władze polityczne, lecz oto jest nowelizacja przepisów: już za dni czternaście sędziego będzie można delegować do innego sądu tylko pod warunkiem istnienia uzasadnionych potrzeb sądu „goszczącego”;

art. 77 § 3c prawa o ustroju sądów powszechnych
Delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie dokonuje się w wypadku uzasadnionych potrzeb tego sądu, w szczególności gdy przemawiają za tym liczba i rodzaj spraw wpływających do sądu, stopień opanowania wpływu spraw oraz średnia wielkość referatu sędziego lub asesora sądowego w relacji do wartości tych parametrów w innych sądach, w tym przy uwzględnieniu liczby obsadzonych stanowisk sędziowskich i asesorskich, długotrwałych nieobecności sędziów i asesorów sądowych oraz planowanych zwolnień stanowisk sędziowskich w sądzie, do którego ma nastąpić delegowanie.

• gdzie potrzebą uzasadniającą delegację może być np. znaczny wpływ spraw, zaległości orzecznicze i szczupłość kadr; przesłanką delegowania sędziego nie może być natomiast koncepcja ministra, który sobie umyśli, że w konkretnym sądzie pasowałoby mu konkretne nazwisko;
• ponadto podejmując decyzję o delegacji szef resortu sprawiedliwości będzie musiał brać także pod uwagę doświadczenie sędziego w rozpatrywaniu określonych spraw, jego sprawność orzeczniczą, a także wpływ jego absencji na „macierzysty” sąd;
• (dla przypomnienia: delegowanie sędziego do sądu wyższej instancji jest nierzadko traktowane jako jego „test” przed awansem);
• ale to nie wszystko, bo oto Minister Sprawiedliwości będzie musiał ogłosić w swoim Biuletynie Informacji Publicznej uzasadnienie każdego delegowania sędziego — jak też upublicznić przyczyny odwołania z delegacji;

art. 77 § 4a pusp
Minister Sprawiedliwości ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej o każdym dokonanym przez niego delegowaniu sędziego oraz o każdym odwołaniu albo ustąpieniu z delegowania. W ogłoszeniu wskazuje się przyczyny delegowania albo odwołania.

• (bo przy okazji obowiązek uzasadnienia dotyczyć będzie także odwołania sędziego z delegowania do innego sądu);
• dla jasności: delegacje dotychczasowe pozostają w mocy, a ponieważ znika przepis o wypłacaniu dodatku funkcyjnego jak dla wizytatora sądu okręgowego, w zamian delegowany sędzia będzie otrzymywał dodatek z tytułu delegowania w wysokości 12,5% podstawy ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziego (po sześciu miesiącach jego wysokość będzie rosła do 20% podstawy) — aczkolwiek te przepisy po dwóch latach mają utracić moc (art. 4 nowelizacji).

Zamiast komentarza: przepisy utrudniające arbitralność w wysyłaniu sędziów — decyzją czynnego polityka będącego członkiem rządu — do innych sądów, to na pewno dobra zmiana. Nie mniej istotna będzie jednak praktyka, czyli odstąpienie od błędnej interpretacji, iż delegowanie „na czas nieokreślony” może także oznaczać „na czas pełnienia funkcji” w sądzie, do którego sędzia został delegowany (por. „Wadliwe delegowanie sędziego oznacza nienależycie obsadzony sąd”).

Tekst Minister Sprawiedliwości będzie miał obowiązek opublikować w BIP uzasadnienie delegowania sędziego pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.