![[REKRUTACJA] Szukamy redaktorów Bezprawnik.pl, finanse.blog oraz firma.blog](https://bezprawnik.pl/app/uploads/2022/01/bezprawnik-formaty-reklamowe.jpg)
Czy zagraniczny sąd może ustalić polskie pochodzenie „swojego” obywatela?
A skoro zbliżamy się do 1000. rocznicy koronacji pierwszego (i drugiego) króla Polski, to chyba dobry moment na kilka fundamentalnych pytań: czy dopuszczalne jest sądowe ustalenie polskiego pochodzenia osoby — obywatela innego kraju — przez tamtejszy sąd? Czy takie orzeczenie podlega uznaniu (i wykonaniu) w Polsce? Czy jednak polskie prawo inaczej podchodzi do kwestii narodowości, obywatelstwa ... Dowiedz się więcej Tekst Czy zagraniczny sąd może ustalić polskie pochodzenie „swojego” obywatela? pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
A skoro zbliżamy się do 1000. rocznicy koronacji pierwszego (i drugiego) króla Polski, to chyba dobry moment na kilka fundamentalnych pytań: czy dopuszczalne jest sądowe ustalenie polskiego pochodzenia osoby — obywatela innego kraju — przez tamtejszy sąd? Czy takie orzeczenie podlega uznaniu (i wykonaniu) w Polsce? Czy jednak polskie prawo inaczej podchodzi do kwestii narodowości, obywatelstwa i pochodzenia osób, więc nawet jeśli coś jest możliwe według prawa obcego, to niekoniecznie musi wywierać identyczny skutek według prawa polskiego?
wyrok Sądu Najwyższego z 13 czerwca 2024 r. (II CSKP 1892/22)
Na gruncie prawa polskiego, właściwego dla rozstrzygania kwestii, że wnioskodawca jest Polakiem, jest to sprawa dotycząca publicznoprawnego statusu jednostki, rozstrzyganie o którym odbywa się w postępowaniu administracyjnym. Sprawa ta nie tylko nie ma charakteru cywilnego w rozumieniu materialnym, wyraża bowiem publicznoprawny związek między jednostką i państwem, ale również jako taka nie jest sprawą cywilną w rozumieniu formalnym, gdyż nie została przekazana do rozstrzygania przez sądy w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.
opis stanu faktycznego:
- sprawa zaczęła się od wniosku o uznanie w Polsce wyroku ukraińskiego sądu ustalającego polskie pochodzenie wnioskodawcy (w trybie art. 1145 kpc);
- zdaniem mężczyzny żądanie było o tyle zasadne, że kwestia została prawomocnie rozstrzygnięta przez sąd, a mimo to Szef Urzędu d/s Cudzoziemców odmówił mu zezwolenia na pobyt stały na terytorium Rzplitej;
- jednak sąd prawomocnie uznał, że ustalenie polskiego pochodzenia cudzoziemca może nastąpić wyłącznie w oparciu o polskie prawo, czego zmienić nie może ani prawo, ani sąd ukraiński;
- skoro więc ustawa przewiduje jako właściwy dla ustalenia polskiej przynależności narodowej tryb administracyjny, taka sprawa nie jest sprawą cywilną w rozumieniu kpc, nie została także objęta polsko-ukraińską umową o o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych z 1993 r.;
art. 52 ust. 5 Konstytucji RP
Osoba, której pochodzenie polskie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe.
art. 5 ust. 1 ustawy o repatriacji
Za osobę polskiego pochodzenia, w rozumieniu niniejszej ustawy, uznaje się osobę deklarującą narodowość polską i spełniającą łącznie następujące warunki:
1) co najmniej jedno z jej rodziców lub dziadków albo dwoje pradziadków było narodowości polskiej;
2) wykaże ona swój związek z polskością.
- zatem wniosek został oddalony jako sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzplitej (art. 1146 par. 1 pkt 7 kpc);
skarga kasacyjna wnioskodawcy:
- w skardze kasacyjnej od tego wyroku zainteresowany zarzucił m.in. błędne zakwalifikowanie jego wniosku jako dotyczącego wizy repatriacyjnej lub uznania za repatrianta — podczas gdy ustalenie przynależności narodowej człowieka może mieć formę powództwa o ustalenie;
orzeczenie Sądu Najwyższego:
- żadne państwo nie może podlegać jurysdykcji wobec władz i organów innego państwa, a więc nie może też podlegać orzeczeniom wydanym przez obce sądy; z tej zasady wynikają dwie konsekwencje: po pierwsze wyrok sądu ukraińskiego nie wiąże polskich władz i polskich sądów, a po drugie żaden ukraiński urząd nie może być traktowany jako uczestnik postępowania posiadający interes prawny w rozstrzygnięciu (art. 510 kpc);
każdemu państwu i jego organom w świetle prawa międzynarodowego przysługuje immunitet jurysdykcyjny
- po trzecie niedopuszczalne jest, by polskie sądy przenosiły do krajowego porządku prawnego orzeczenia niezgodne z polskimi przepisami; zasady nabycia obywatelstwa i stwierdzenia narodowości zostały uregulowane konstytucyjnie (art. 34 i art. 52 ust. 5 Konstytucji RP), tedy żadna zagraniczna ustawa nie może pozwalać na sądowe ustalenie polskiego pochodzenia przez obcy sąd;
- osią sporu nie jest przy tym fakt, czy wnioskodawca jest pochodzenia polskiego, czy nie jest — odmowa ustalenia pochodzenia polskiego sprowadza się wyłącznie do zakwestionowania prawa do takiej oceny przez organ innego państwa;
- co więcej SN uznał, iż sprawa w ogóle nie ma charakteru sprawy cywilnej — nie dotyczy prawa cywilnego, rodzinnego, prawa pracy, etc. — a przecież uznaniu podlegają wyłącznie orzeczenia wydane w sprawach cywilnych (art. 1145 kpc) — ale
art. 1 kodeksu postępowania cywilnego
Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego Kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne).
sprawą cywilną nie jest sprawa dotycząca ustalenia pochodzenia człowieka, jego przynależności narodowej.
- bo przecież mówimy o publicznoprawnym statusie człowieka — związku jednostki ludzkiej z państwem — której to materii nie można traktować jako zagadnienia cywilnoprawnego.
Biorąc pod uwagę taką wykładnię SN oddalił skargę kasacyjną.
Tekst Czy zagraniczny sąd może ustalić polskie pochodzenie „swojego” obywatela? pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
