Projekt traktatu antypandemicznego WHO uzgodniony. Negocjacje trwały 3 lata

Po trzech latach intensywnych negocjacji, państwa członkowskie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) uzgodniły projekt traktatu antypandemicznego. Ostatecznie musi on być przegłosowany podczas majowej sesji Światowego Zgromadzenia Zdrowia (WHA). Projekt po tym przyjęciu stanie się prawnie wiążącym dokumentem.

Negocjatorzy umowy międzynarodowej wskazują, że właśnie teraz rozpoczyna się „prawdziwa praca, aby to porozumienie stało się rzeczywistością”, jak zaznaczył główny negocjator Precious Matsoso.

Jedna z negocjatorek Amprou, zwracając się do członków Międzyrządowego Organu Negocjacyjnego, z wyraźnym wzruszeniem powiedziała: Wspólnie wykonaliśmy imponującą pracę, która doprowadziła do ogromnego kroku naprzód w zakresie globalnego zdrowia, bezpieczeństwa zdrowotnego, równości i międzynarodowej solidarności. Świat nas obserwuje i możecie być bardzo dumni z tego, co właśnie osiągnęliście.

Według przedstawicieli Tanzanii, którzy wydali oświadczenie w imieniu 77 państw afrykańskich, porozumienie jest „znaczącym i trudnym krokiem naprzód we wspólnym zobowiązaniu na rzecz poprawy globalnego bezpieczeństwa zdrowotnego”. „Chociaż proces ten mógł nie przynieść wszystkich rezultatów, do których osiągnięcia dążyliśmy, otworzył on ważną drogę do przyszłej współpracy i rozwoju naszych wysiłków, aby być lepiej przygotowanym na stawianie czoła potencjalnym pandemiom” – wskazano.

Podobne oświadczenie wydali przedstawiciele UE, zaznaczając, że „nie osiągnięto wszystkich zamierzonych celów UE w negocjacjach”, niemniej, „nowe porozumienie, jeśli zostanie skutecznie wdrożone, uczyni świat bardziej odpornym i lepiej przygotowanym do stawienia czoła globalnym wyzwaniom bezpieczeństwa zdrowotnego w przyszłości”.

Niemcy zasugerowali, że „po przyjęciu umowa antypandemiczna będzie służyć jako nowe zbiorowe narzędzie do wspólnego radzenia sobie z ryzykiem przyszłych pandemii w całym spektrum niezbędnych działań”. Zaapelowali o „praktyczną realizację” umowy. Odnieśli się m.in. do kwestii dobrowolnego transferu technologii. Chodzi m.in. o dzielenie się z innymi państwami formułami szczepionek, co było jedną z najbardziej spornych kwestii. Państwa globalnego Południa zabiegały o to, aby transfer technologii był obowiązkowy w razie pandemii. Jednak, musiały ustąpić w tej kwestii.

Dyrektor Generalny WHO, dr Tedros Adhanom Ghebreyessus podsumował negocjacje i osiągnięte porozumienie jako umowę, która „odzwierciedla odporność, jedność i niezachwiane zaangażowanie na rzecz zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi na całym świecie”. – W obliczu ogromnych wyzwań zjednoczyliście się, wznosząc się ponad granice i różnice, zjednoczeni wspólnym celem: ochroną ludzkości – podkreślił.

Dodał, że „osiągając ten kamień milowy razem, stworzyliście historię i pokazaliście, jak potężna może być współpraca”. Podziękował negocjatorom afrykańskim, którzy uratowali umowę, rezygnując z pewnych korzyści.

WHO na swojej stronie zamieściło oświadczenie, w którym podkreślono, że umowa: „potwierdza suwerenność krajów w zakresie rozwiązywania problemów zdrowia publicznego w obrębie ich granic i stanowi, że nic w projekcie umowy nie powinno być interpretowane jako przyznające WHO jakiekolwiek uprawnienia do kierowania, nakazywania, zmieniania lub przepisywania krajowych praw lub polityk, ani nakazywania państwom podejmowania określonych działań, takich jak zakaz lub przyjmowanie podróżnych, nakładanie obowiązku szczepień lub środków terapeutycznych lub diagnostycznych lub wdrażanie blokad”.

Negocjacje w sprawie nowej umowy międzynarodowej, mającej zapobiegać pandemiom, rozpoczęły się w grudniu 2021 r. Powołano Międzyrządowy Organ Negocjacyjny (INB) w celu wynegocjowania umowy zapewniającej bardziej sprawiedliwy dostęp do szczepionek, terapii i diagnostyki (VTD) w czasie kolejnej pandemii.

Pierwotne projekty przyznające znaczne uprawnienia WHO zostały przekształcone i złagodzone. W obecnej wersji utrzymano jednak zapis, że WHO otrzyma 20% produkcji szczepionek, terapii i diagnostyki (VTD) w czasie rzeczywistym dla patogenu wywołującego pandemię i 10% w formie darowizny. Oenzetowski organ będzie dystrybuował te szczepionki, leki i testy do krajów o niskich i średnich dochodach zgodnie z potrzebami.

Wszyscy producenci, którzy chcą być częścią systemu Pathogen Access and Benefit-Sharing (PABS), będą musieli zgodzić się na 20-procentopwy przydział. Szczegóły systemu PABS mają być nadal uzgadniane. Początkowo na przykład zakładano, że 45% VTD będzie dostępnych dla WHO.

Dr David Reddy, dyrektor generalny Międzynarodowej Federacji Producentów i Stowarzyszeń Farmaceutycznych (IFPMA) poinformował, że branża „podjęła proaktywne zobowiązania do zapewnienia równego dostępu, zobowiązując się do zarezerwowania przydziału produkcji szczepionek, leków i diagnostyki w czasie rzeczywistym dla priorytetowych populacji w krajach o niższych dochodach i podjęcia środków, aby były one dostępne i przystępne cenowo”.

Reddy jednak zaznaczył, że „ochrona własności intelektualnej i pewność prawna są niezbędne, aby oparta na innowacjach branża farmaceutyczna mogła inwestować w prace badawczo-rozwojowe wysokiego ryzyka i umożliwiać dobrowolne partnerstwa, których będzie potrzebować podczas kolejnej pandemii”.

Porozumienie negocjatorów określa zobowiązania krajów do zapobiegania przekształcaniu się ognisk chorób w pandemie. Przyjęto podejście „Jedno Zdrowie”, co oznacza „zmianę paradygmatu w polityce zdrowotnej” i będzie miało daleko idące konsekwencje dla różnych dziedzin życia, w tym dla polityki rolnej, polityki klimatycznej i w ogóle całej gospodarki. Koncepcja „Jednego zdrowia: obejmuje bowiem zdrowie człowieka, zwierząt i ochronę środowiska jednocześnie. To wygodny instrument do prowadzenia polityki klimatycznej/bioróżnorodności. Jeśli delegaci państw przyjmą ją w przyszłym miesiącu, wówczas będzie to pierwsze międzynarodowe wiążące porozumienie, które ustanawia zasady „Jednego Zdrowia” i współpracy w zakresie nadzoru.

Porozumienie reguluje także kwestię badań i rozwoju nowych metod leczenia zaniedbanych chorób tropikalnych. – Kraje uznały, że finansując badania i rozwój nowych metod leczenia, diagnostyki lub szczepionek ze środków publicznych, muszą przestrzegać warunków tego finansowania, które zapewnią korzyści publiczne – mówiła Michelle Childs, dyrektor ds. orędownictwa politycznego w DNDi.

Umowa przewiduje zobowiązanie państw do zapewnienia pracownikom służby zdrowia pierwszej linii priorytetowego dostępu do produktów medycznych w sytuacjach awaryjnych; budowanie globalnego łańcucha dostaw i sieci logistycznej oraz większą przejrzystość kontraktów rządowych.

Wynegocjowanie umowy jest też postrzegane jako sukces multilateralizmu w obliczu „wzrostu bardzo konserwatywnych rządów, nie tylko w USA, ale także w Europie i gdzie indziej”.

Niemcy zauważyły, że porozumienie w sprawie pandemii „ma potencjał, aby stać się kamieniem milowym dla multilateralizmu i globalnej solidarności”. Berlin zapewnił, że „pozostanie zaangażowanym i niezawodnym partnerem Światowej Organizacji Zdrowia oraz orędownikiem zapobiegania pandemii, gotowości i reagowania na nie”.

W styczniu 2025 r., tuż po objęciu władzy przez Donalda Trumpa, USA wycofały się z WHO. Podobnie zrobiła Argentyna.

Pozostałe kraje ostatecznie będą głosować nad wynegocjowanym projektem porozumienia w sprawie pandemii w maju tego roku, gdy umowa zostanie przedłożona Światowemu Zgromadzeniu Zdrowia.

Propozycje zawarte w tekście opracowanym przez INB obejmują: „ustanowienie systemu dostępu do patogenów i podziału korzyści; podejmowanie konkretnych środków w celu zapobiegania pandemii, w tym poprzez podejście Jedno Zdrowie; budowanie zróżnicowanych geograficznie zdolności badawczo-rozwojowych; ułatwianie transferu technologii i powiązanej wiedzy, umiejętności i doświadczenia w celu produkcji produktów zdrowotnych związanych z pandemią; mobilizowanie wykwalifikowanej, przeszkolonej i multidyscyplinarnej krajowej i globalnej siły roboczej ds. sytuacji nadzwyczajnych w zakresie zdrowia; ustanowienie koordynującego mechanizmu finansowego; podejmowanie konkretnych środków w celu wzmocnienia gotowości, gotowość oraz funkcja i odporność systemu opieki zdrowotnej; oraz ustanowienie globalnego łańcucha dostaw i sieci logistycznej”.

Procesem INB kierowali przedstawiciele RPA, Francji, Brazylii, Egiptu, Tajlandii, Australii, Holandii i Japonii.

Źródło: who.int, dw.com, healthpolicy-watch.news.com

AS

Artykuł Projekt traktatu antypandemicznego WHO uzgodniony. Negocjacje trwały 3 lata pochodzi z serwisu PCH24.pl.