Plac Bohaterów Getta zyska zieleń. Pojawi się niska roślinność w formie żywopłotów

Po kilku latach przygotowań rusza realizacja projektu nasadzeń zieleni na Placu Bohaterów Getta. W przestrzeni, która od lat pozostaje niemal całkowicie wybetonowana, pojawi się wreszcie zieleń – w formie niskich, formowanych żywopłotów z grabu. To efekt projektu zgłoszonego przez mieszkańców w Budżecie Obywatelskim 2022. Po uzyskaniu wszystkich niezbędnych zgód miasto ogłosiło przetarg na wykonanie prac.

Przez lata Plac Bohaterów Getta w Krakowie pozostawał niemal w całości wyłożony kostką. Choć to jedno z najbardziej symbolicznych miejsc w mieście, pełne znaczenia i pamięci, brakowało tu czegoś podstawowego – zieleni. Przestrzeń, w której latem trudno wytrzymać bez cienia, od dawna nazywana była przez mieszkańców „betonową patelnią”.  Kilkanaście niskich drzew, rozrzuconych punktowo po placu, nie wystarczało, by złagodzić efekt nagrzewającej się nawierzchni. W 2022 roku krakowianie zdecydowali, że czas to zmienić. Projekt „Zieleń na Placu Bohaterów Getta!” zdobył poparcie w głosowaniu w ramach Budżetu Obywatelskiego i po dwóch latach przygotowań wchodzi w fazę realizacji.

13 marca 2025 roku Zarząd Dróg Miasta Krakowa ogłosił przetarg na wykonanie nasadzeń. To finał wieloetapowego procesu, który obejmował przygotowanie dokumentacji projektowej, uzyskanie pozwolenia na budowę i szereg uzgodnień z konserwatorem zabytków oraz gestorami sieci technicznych – w tym MPEC, Polską Spółką Gazownictwa, Zarządem Zieleni Miejskiej i Zarządem Infrastruktury Komunalnej i Transportu. Projekt musiał zostać zatwierdzony przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i spełnić wymogi ochrony konserwatorskiej oraz techniczne warunki dla prac ziemnych w miejscu z gęstym uzbrojeniem podziemnym.

Plac, jaki znamy dziś, powstał w obecnej formie w 2005 roku. Jego centralnym punktem stał się pomnik – instalacja z żeliwnych krzeseł inspirowana wspomnieniami Tadeusza Pankiewicza, właściciela Apteki pod Orłem, jedynego świadka likwidacji krakowskiego getta działającego w jego obrębie. Krzesła, symbolizujące porzucone sprzęty i nieobecność ludzi, rozsiane są po całej powierzchni placu. To silna, przejmująca kompozycja, która jednak nie została uzupełniona o żadną zieloną warstwę.

Autorzy projektu z Budżetu Obywatelskiego chcieli to zmienić – ale z wyczuciem. Od początku zakładali, że zieleń musi być uzupełnieniem przestrzeni, nie konkurencją dla jej symboliki. Zaproponowali, by odbetonować tylko fragmenty – tam, gdzie nie zakłóci to ruchu pieszego ani widoczności instalacji. Najwięcej zieleni miało pojawić się po południowej stronie placu – w formie długiego, ciągłego pasa – a od strony zachodniej rabaty miały być przerywane, by umożliwić przejścia między kamienicami a jezdnią.

Co ważne, projekt zgłaszał potrzebę wprowadzenia rozwiązań opartych na błękitno-zielonej infrastrukturze, czyli takich, które zatrzymują wodę opadową i dają szansę na jej wykorzystanie na miejscu – zwłaszcza tam, gdzie teren placu ma naturalne spadki.

Wersja do realizacji, wypracowana przez miejskich projektantów, opiera się na podobnym założeniu: zieleń zostanie wprowadzona w czterech wydłużonych rabatach – trzech po stronie zachodniej i jednej po południowej. W każdej z nich zostaną posadzone gotowe moduły grabu pospolitego – dokładnie 211 formowanych krzewów, które od razu stworzą zwartą zieloną strukturę o wysokości około 90 centymetrów.

Graby będą sadzone w bryłach ziemi, wcześniej formowane w szkółce, zdrowe i przystosowane do miejskich warunków. Moduły będą miały po 100 cm długości, 40 cm szerokości i 120 cm wysokości – a po posadzeniu i cięciu będą miały 90 cm. Ich układ będzie geometryczny, z delikatnie zaokrąglonymi narożnikami. Całość zostanie osadzona w gruncie tak, by nie kolidować z instalacją artystyczną, drzewami ani infrastrukturą podziemną.

Rabaty będą rozmieszczone dokładnie w tych miejscach, które nie zaburzają funkcji placu i nie utrudniają poruszania się pieszym. Łączna powierzchnia zieleni wyniesie 87 m². Rabata południowa (R4) zajmie 27,2 m² i pomieści 57 modułów grabowych, największa rabata zachodnia (R2) – 32,35 m² i 82 moduły. Pozostałe dwie rabaty (R1 i R3), również po stronie zachodniej, będą miały po 13,7 m² i po 36 modułów każda.

Każda z rabat będzie miała warstwową budowę. Na dnie znajdzie się warstwa filtracyjna ze żwiru frakcji 16/32 mm, o głębokości 23 centymetrów. Następnie zostanie ułożona geowłóknina filtracyjna, a na niej – podłoże strukturalne: mieszanka gleby, piasku, kompostu i biowęgla, w ilości ponad 38 metrów sześciennych. Na powierzchni rabaty będą wykończone drobno mieloną korą z drzew iglastych, co poprawi estetykę i ograniczy parowanie. Obrzeża rabat zostaną wykonane ze stali i osadzone na punktowych fundamentach z betonu – ale zamontowane będą na równi z istniejącą nawierzchnią, dzięki czemu nie będą tworzyć żadnych progów czy barier dla pieszych i osób z niepełnosprawnościami.

Wszystkie prace ziemne, zwłaszcza w pobliżu istniejących drzew, będą prowadzone ręcznie. Plac Bohaterów Getta to przestrzeń o dużym znaczeniu przyrodniczym – choćby ze względu na 14 rosnących tu klonów ‘Globosum’. Te drzewa, mimo ograniczonych warunków siedliskowych, są w dobrej kondycji. Ich ochrona została ujęta w projekcie bardzo szczegółowo: pnie zostaną zabezpieczone matami słomianymi i deskowaniem, a systemy korzeniowe będą chronione przed zagęszczaniem i uszkodzeniem.

Prace w ich pobliżu będą prowadzone ręcznie, a podlewanie drzew ma być realizowane w sposób precyzyjny – zgodnie z dokumentacją, każde drzewo ma otrzymać 10 litrów wody na każdy centymetr obwodu pnia.

Artykuł Plac Bohaterów Getta zyska zieleń. Pojawi się niska roślinność w formie żywopłotów pochodzi z serwisu KRKnews.