Bankomaty jak budki telefoniczne. Znikają wolno, lecz nieubłaganie

Bankomaty znikają z ulic polskich miast. Choć proces ten postępuje powoli, to jednak wciąż posuwa się do przodu. Prawdopodobnie kiedyś te maszyny będziemy wyłącznie wspominać i łączyć z czasem, gdy byliśmy młodsi. To będą podobne uczucia do tych, jakie dziś wiele osób żywi do budek telefonicznych.

Bankomaty i budki telefoniczne mają ze sobą nieco wspólnego. Oba sprzęty rozstawia się w ogólnodostępnych miejscach – najczęściej na ulicach – a one pozwalają, by skorzystał z nich w zasadzie każdy, kto posiada odpowiednią kartę (pamiętacie jeszcze impulsy?).

Różnica jest taka, że budki były wynalazkiem starszym, więc swój szczyt popularności również osiągnęły wcześniej. W Polsce przypadł on na rok 2000, gdy było ich ok. 95 tys. – podał przed laty serwis Next Gazeta. Tymczasem zaledwie 17 lat później ostatnie z nich zostały zdemontowane.

Pierwszy bankomat w naszym kraju natomiast pojawił się w 1987 r. (pierwsze budki z kolei w XX-leciu międzywojennym, a potem w latach 50.), a – jak podaje Obserwator Finansowy – najwięcej odnotowano ich w pierwszym kwartale 2017 r. Narodowy Bank Polski wskazał, że było ich wtedy 23 759. Od tamtej pory liczba ta spada, choć powoli.

Coraz mniej bankomatów w Polsce

Na koniec 2024 r. w Polsce funkcjonowało 20 741 bankomatów, czyli o 55 mniej (0,3%) niż jeszcze trzy miesiące wcześniej. Zmiana może nie wydaje się aż tak wielka, jednak trzeba wziąć pod uwagę, że ubytki stale postępują. Jeszcze 12 miesięcy wcześniej było ich ok. 22,1 tys.

Trzeba tu jednak podkreślić, że od 2024 r. zmienił się sposób, w jaki NBP zbiera dane dotyczące bankomatów. Na ich operatorów bank centralny nałożył nowy obowiązek sprawozdawczy, dzięki któremu – jak twierdzą autorzy analizy – udało się wyeliminować podwójne raportowanie niektórych urządzeń. Niemniej w pierwszym kwartale 2024 r. było 20 869 bankomatów w Polsce. A zatem powolny spadek ich liczby postępował przez cały rok.

Co ciekawe, ich liczba nie tylko się zmniejsza, ale zmienia się też ich struktura. Rośnie bowiem udział wpłatomatów i tzw. recyklerów, czyli urządzeń pozwalających zarówno na wypłatę, jak i wpłatę gotówki. NBP w swoich raportach oba zalicza do bankomatów, choć podaje osobno, ile znajduje się ich na polskich ulicach. I tak na koniec czwartego kw. 2024 r. było ich 12 011, czyli o 244 więcej (2,1%) niż trzy miesiące wcześniej i aż o 937 więcej (8,8%) w porównaniu z pierwszym kw. poprzedniego roku.

Polacy zwolennikami gotówki, choć wypłacają jej coraz mniej

Jest zatem coraz mniej bankomatów, a by je znaleźć, trzeba się nieraz mocno natrudzić. Zarazem jednak Polacy wciąż są entuzjastami gotówki i to mimo stale rosnącej popularności transakcji bezgotówkowych. W ankiecie Ogólnopolskiego Panelu Badawczego Ariadna na zlecenie Wirtualnej Polski 80% badanych opowiedziało się przeciwko całkowitej likwidacji transakcji gotówkowych na rzecz tych cyfrowych.

Z raportu NBP o obrocie gotówkowym w 2023 r. (nie ma jeszcze raportu za ub.r.) natomiast wynika, że więcej niż co drugi z rodaków (55,8%) uznaje krajowe banknoty za symbol narodowy, a 43% ma do nich wręcz stosunek emocjonalny. Nie może zatem dziwić, że szefostwo banku centralnego, jak i pewna grupa polityków na sztandary obrali hasło obrony gotówki.

A jednak mimo deklarowanej sympatii wypłacamy i wpłacamy coraz mniej gotówki z i do bankomatów, które od lat są najchętniej wybieranym źródłem jej dostępu. W ostatnich trzech kw. 2024 r. zrealizowano 139,5 mln tego typu transakcji – o 5,6 mln mniej (3,9%) niż w poprzednim kwartale i aż o 10,2 mln mniej (6,8%) niż w ostatnich trzech miesiącach 2023 r.

Zresztą 52,2% ankietowanych przez NBP zadeklarowało, że wybiera płatności bezgotówkowe wobec 27,1% preferujących rozliczenie w formie gotówkowej – wynika z badania „Zwyczaje płatnicze Polaków”. Co ciekawe, to samo badanie jednak wskazuje, że spora grupa respondentów (42,8%) co miesiąc wypłaca do 1/4 swojej pensji po otrzymaniu jej na konto.

O gotówkę z bankomatów będzie coraz trudniej

Nie wydaje się, by trend powolnego odchodzenia od gotówki (choć ta może się przydać np. w przypadku blackoutu, o czym przekonali się mieszkańcy południa Europy) miał się odwrócić w najbliższym czasie. Już za nieco ponad 1,5 roku do bezgotówkowych transakcji silniej zmuszać będzie prawo.

Od 2027 r. wchodzą w życie przepisy unijne nakazujące realizować w sposób cyfrowy wszystkie transakcje powyżej 10 tys. euro (obecnie ok. 42,4 tys. zł) i uważniej monitorować te powyżej 3 tys. euro (ok. 12,7 tys. zł). Regulacja ta jest elementem pakietu mającego przeciwdziałać terroryzmowi i praniu brudnych pieniędzy. Obecnie natomiast jedyne ograniczenie transakcji gotówkowych w Polsce ustawione jest na poziomie 15 tys. euro (ok. 63,6 tys. zł) i dotyczy wyłącznie przedsiębiorców.

Wracając do samej przyszłości bankomatów. Najprawdopodobniej po zejściu ze szczytu nie znikną one tak szybko, jak budki telefoniczne. Te drugie wykończyła bezlitosna konkurencja, czyli smartfony w kieszeniach większości z nas. Bankomaty zaś wciąż są podstawowym źródłem dostępu do gotówki i nie słychać, by ktoś pracował nad efektywniejszym modelem jej wypłat. Wszyscy raczej zdają się wyczekiwać, aż konsumenci w pełni przejdą na płatności cyfrowe a trzymanie bankomatów dla garści „gotówkowych maruderów”.

Źródło: Narodowy Bank Polski, Next Gazeta, Obserwator Finansowy, Wirtualna Polska, oprac. własne. Zdjęcie otwierające: Goffkein / Adobe Stock, Mixage / Adobe Stock, montaż własny

Część odnośników to linki afiliacyjne lub linki do ofert naszych partnerów. Po kliknięciu możesz zapoznać się z ceną i dostępnością wybranego przez nas produktu – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz niezależność zespołu redakcyjnego.

Artykuł Bankomaty jak budki telefoniczne. Znikają wolno, lecz nieubłaganie pochodzi z serwisu ANDROID.COM.PL - społeczność entuzjastów technologii.