Oscary 2025 – literackie motywy inspiracje wciąż obecne w kinie

Gala rozdania Oscarów już za nami. Wśród nagrodzonych produkcji znalazło się wiele adaptacji powieści.
W nocy z niedzieli na poniedziałek odbyła się 97. gala rozdania Oscarów. Chociaż ostatni rok nie owocował w filmy, które szczególnie porwały publiczność czy krytyków na tyle, żeby publiczność trzymała kciuki za konkretną produkcję, Akademia zdecydowanie wskazała swojego faworyta w postaci „Anory” Seana Bakera, przyznając filmowi aż 5 statuetek: za najlepszy film, reżyserię, montaż, scenariusz oryginalny i aktorkę pierwszoplanową. „Anora” to historia pracownicy seksualnej mieszkającej na Brooklynie, z którą pod wpływem impulsu żeni się syn rosyjskiego oligarchy, czym sprowadza na siebie i swoją nową żonę gniew ojca.

Mimo największej liczby, czyli aż trzynastu nominacji „Emilia Pérez” — kryminał z elementami musicalu o prawniczce pomagającej szefowi kartelu narkotykowego opuścić świat przestępczy i rozpocząć nowe życie jako kobieta — zdobył jedynie dwie nagrody. Ten film jest adaptacją libretta opery napisanego przez Jaqcuesa Audiarda, będącego również reżyserem i scenarzystą wersji filmowej. Libretto to z kolei oparte jest na jednym z rozdziałów powieści „Écoute” z 2018 roku, której autorem jest Boris Razon. Film spotkał się z krytyką za jawnie okazywaną przez reżysera niechęć do pogłębienia wiedzy o Meksyku przed rozpoczęciem pracy przy filmie — Audiard w jednym z wywiadów wprost powiedział, że „wiedział wszystko, co mu potrzebne”. Na krytykę ze strony żyjących w Meksyku osób za wypełnione stereotypami przedstawienie ich rzeczywistości odpowiedział: „Nigdy nie powiedziałem, że chcę stworzyć realistyczne dzieło. Gdybym chciał stworzyć dzieło precyzyjnie dokumentujące rzeczywistość, to stworzyłbym film dokumentalny, ale wtedy nie byłoby tu śpiewania i tańczenia”.

Warto jednak zauważyć, że w filmografii Audiarda znajdują się niebędące dokumentami dzieła pokazujące ludzkie historie w sposób możliwie realistyczny i zniuansowany. Wielu internautów skrytykowało też sposób przedstawienia transpłciowości w filmie, określając go jako „patronizujący” czy „niedoinformowany”.

Nagrodę za najlepszy scenariusz adaptowany otrzymało „Konklawe” na podstawie powieści Roberta Harrisa o tym samym tytule. Jest to pełna zwrotów akcji i intryg opowieść o procesie wyboru nowego papieża. Film, o dziwo, przeszedł bez większego echa. Twórcy mogą mieć jednak powody do niezadowolenia — produkcja była nominowana aż w ośmiu kategoriach.

Za kostiumy i scenografię nagrodzono „Wicked”, adaptację musicalu Stephena Schwarza z 2003 roku, który z kolei był adaptacją powieści Gregory’ego Maguire’a „Wicked: Życie i czasy Złej Czarownicy z Zachodu”. Ta powieść, jak łatwo się domyślić, była rozwinięciem świata przedstawionego w „Czarnoksiężniku z Krainy Oz” L. Franka Bauma, dużo mroczniejszym niż przeznaczony dla dzieci „Czarnoksiężnik…” i celującym w dorosłego odbiorcę. Musical oraz film złagodziły co bardziej groteskowe wątki, starając się jednak zachować pierwotny przekaz i rozważania na temat genezy zła.
„Diunę: Część drugą” nagrodzono za efekty specjalne oraz za dźwięk. Chociaż film Villeneuve’a nie jest pierwszą próbą adaptacji powieści Franka Herberta, spotkał się z dużo przychylniejszym odbiorem zarówno widowni, jak i krytyków, niż wersja Davida Lyncha z 1984 roku. Jednym z materiałów promocyjnych towarzyszących premierze filmu był viralowy w zeszłym roku kubełek na popcorn, który miał przypominać głowę czerwia, który wielu internautom przypominał zupełnie inny obiekt… Czerw stał się też jednym z bohaterów gali: gdy na scenie pojawił się tańczący Deadpool (komentujący brak nominacji dla produkcji MCU), piaskal przygrywał mu na pianinie…

„Diuna” nie jest jednak jedynym filmem z Timothée Chalametem w roli głównej, na który Akademia zwróciła uwagę w tym roku. Film biograficzny o Bobie Dylanie „Kompletnie nieznany” został nominowany w ośmiu różnych kategoriach, w tym w kategorii aktor pierwszoplanowy… ale żadna nie przyniosła mu statuetki. Produkcja była inspirowana niewydaną w Polsce biografią „Dylan Goes Electric” autorstwa Elijaha Walda.

Remake „Nosferatu” w reżyserii Roberta Eggersa, choć nominowany w czterech kategoriach, żadnej statuetki nie otrzymał. Także w tym przypadku możemy odnaleźć literackie korzenie filmu – niemy film „Nosferatu” z 1922 roku był nieoficjalną adaptacją „Draculi” Brama Stokera. Imiona postaci zmieniono z powodu problemów z prawami autorskimi. Zmiany okazały się jednak niewystarczające — twórcy filmu z 1922 roku przegrali proces z Florence Stoker, wdową po Bramie Stokerze, w wyniku czego sąd nakazał zniszczenie wszystkich kopi filmu. Na szczęście kilka z nich przetrwało, a „Nosferatu” stał się jednym z najważniejszych filmów w historii horroru. Wersja Eggersa nie jest pierwszym remake’iem „Nosferatu” — najbardziej znanym jest „Nosferatu wampir” Wernera Herzoga z 1979 — jednak to właśnie najnowsza wersja jest pierwszym „Nosferatu” nominowanym do Oscara.

Za najlepszą animację uznano „Flow”, łotewsko-francusko-belgijską produkcję, prezentującą bardzo malarski styl. Film opowiada o grupie zwierząt uciekających przed powodzą na opuszczoną łódkę oraz próbach znalezienia porozumienia między nimi, w czym nie pomagają ich drastycznie różne charaktery.
Najlepszym dokumentem okazał się film „Nie chcemy innej ziemi”, pokazujący niesprawiedliwość i upokorzenia, jakich dzień w dzień doświadczają Palestyńczycy w jednej z wiosek na Zachodnim Brzegu.
Dramat historyczny „The Brutalist” w reżyserii Brady’ego Corbeta otrzymał nagrody za zdjęcia, najlepszego aktora pierwszoplanowego oraz muzykę. Jest to film opowiadający historię węgiersko-żydowskiego architekta, ocalałego z obozu koncentracyjnego, który po wojnie emigruje do USA, gdzie mimo coraz korzystniejszych ofert pracy doświadcza dyskryminacji w najbardziej brutalnych jej formach i uzależnienia od heroiny. Chociaż użycie sztucznej inteligencji do wygenerowania rysunków architektonicznych okazało się plotką, rzeczywiście w filmie użyto AI z zamiarem uczynienia węgierskich dialogów miedzy bohaterami bardziej autentycznymi w brzmieniu, ponieważ zdaniem filmowców wymowa niektórych głosek przez aktorów nie była zadowalająca, mimo szkolenia przez dialect coachów. Reżyser zapewnia jednak, że sztucznej inteligencji użyto wyłącznie do korygowania brzmienia już nagranych dialogów, a nie generowaniem ich, co oznacza, że nikt nie stracił pracy z powodu wykorzystania sztucznej inteligencji, a co jest główną przyczyną kontrowersji w tym temacie.

Poniżej przedstawiamy pełną listę nagród i nominacji.

NAJLEPSZY FILM:
„Anora”

„The Brutalist”
„Kompletnie Nieznany”
„Konklawe”
„Diuna: Część Druga”
„Wicked”
„Substancja”
„Emilia Pérez”
„I’m Still Here”
„Nickel Boys”

REŻYSERIA:
Sean Baker – „Anora”
Jacques Audiard – „Emilia Pérez”
James Magnold – „Kompletnie Nieznany”
Brady Corbet – „The Brutalist”
Coralie Fargeat – „Substancja”

AKTOR PIERWSZOPLANOWY:
Adrien Brody – „The Brutalist”
Timothee Chalamet – „Kompletnie nieznany”
Sebastian Stan – „Wybraniec”
Colman Domingo – „Sing Sing”
Ralph Fiennes – „Konklawe”

AKTORKA PIERWSZOPLANOWA:
Mikey Madison – „Anora”
Demi Moore – „Substancja”
Cynthia Erivo – „Wicked”
Fernanda Torres – „I’m Sill Here”
Karla Sofia Gascon – „Emilia Pérez”

AKTOR DRUGOPLANOWY:
Kieran Culkin – „Prawdziwy ból”
Yura Borisov – „Anora”
Jeremy Strong – „Wybraniec”
Edward Norton – „Kompletnie nieznany”
Guy Pearce – „The Brutalist”

AKTORKA DRUGOPLANOWA
Zoe Saldana – „Emilia Pérez”
Monica Barbaro – „Kompletnie nieznany”
Felicity Jones – „The Brutalist”
Ariana Grande – „Wicked”
Isabella Roselini – „Konklawe”

SCENARIUSZ ADAPTOWANY:
„Konklawe”
„Kompletnie nieznany”
„Emilia Pérez”
„Nickel Boys”
„Sing Sing”

SCENARIUSZ ORYGINALNY:
„Anora”
„September 5”
„The Brutalist”
„Prawdziwy ból”
„Substancja”

FILM MIĘDZYNARODOWY
„I’m Still Here” (Brazylia)
„Dziewczyna z igłą” (Dania)
„Emilia Pérez” (Francja)
„Nasienie świętej figi” (Niemcy)
„Flow” (Łotwa)

MONTAŻ:
„Anora”
„Wicked”
„Konklawe”
„The Brutalist”
„Emilia Pérez”

ZDJĘCIA:
„The Brutalist”
„Nosferatu”
„Maria”
„Diuna: część druga”
„Emilia Pérez”

EFEKTY SPECJALNE:
„Diuna: część druga”
„Obcy: Romulus”
„Better Man: Niesamowity Robbie Williams”
„Królestwo Planety Małp”
„Wicked”

MUZYKA:
„The Brutalist”
„Konklawe”
„Emilia Pérez”
„Wicked”
„Dziki robot”

PIOSENKA:
„El Mal” – „Emilia Pérez”
„Never Too Late” – „Elton John: Never Too Late”
„Mi Camino” – „Emilia Pérez”
„Like a Bird” – „Sing Sing”
„The Journey” – „The Six Triple Eight”

ANIMACJA:
„Flow”
„W głowie się nie mieści 2”
„Pamiętnik ślimaka”
„Wallace i Gromit: Zemsta pingwina”
„Dziki robot”

KRÓTKOMETRAŻOWA ANIMACJA:
„W cieniu cyprysu”
„Piękni mężczyźni”
„Magic Candies”
„Bez końca”
„Fuj!”

DOKUMENT:
„Nie chcemy innej ziemi”
„Dzienniki Black Box”
„Wojna porcelanowa”
„Ścieżka dźwiękowa zamachu stanu”
„Sugarcane: rozliczenie z przeszłością”

KRÓTKOMETRAŻOWY DOKUMENT:
„The Only Girl in the Orchestra”
„Death by Numbers”
„I Am Ready, Warden”
„Incydent”
„Instruments of a Beating Heart”

KOSTIUMY:
„Wicked”
„Kompletnie nieznany”
„Konklawe”
„Gladiator 2”
„Nosferatu”

CHARAKTERYZACJA:
„Substancja”
„A Different Man”
„Emilia Pérez”
„Nosferatu”
„Wicked”

SCENOGRAFIA:
„Wicked”
„The Brutalist”
„Konklawe”
„Diuna: część druga”
„Nosferatu”

DŹWIĘK:
„Diuna: część druga”
„Kompletnie nieznany”
„Emilia Pérez”
„Wicked”
„Dziki robot”

FILM KRÓTKOMETRAŻOWY:
„Nie jestem robotem”
„Anuja”
„A Lien”
„The Last Ranger”
„The Man Who Could Not Remain Silent”

Blake Łuczek

Zdjęcie główne Unsplash/Samuel RamosThe post Oscary 2025 – literackie motywy inspiracje wciąż obecne w kinie first appeared on Niestatystyczny.pl.