Mikroplastik znaleziony w osłonkach larw owadów sprzed 50 lat

Holenderscy naukowcy przeanalizowali przechowywane w muzeum od lat 70. ubiegłego wieku osłonki larw chruścików – małych owadów wodnych. Badania wykazały, że już 50 lat temu larwy chruścików wykorzystywały mikroplastik do budowy swoich schronień.

Mikroplastiki to maleńkie kawałeczki tworzyw sztucznych o rozmiarze mniejszym niż 5 milimetrów. W wielu badaniach potwierdzono ich obecność w powietrzu, wodzie, jak i glebie. Wszechobecny kontakt z tworzywami sztucznymi powoduje, że ich fragmenty przedostają się też do naszych organizmów. Malutkie drobinki tworzyw sztucznych znajdowane są we krwi, w płucach czy sercach. Generalnie mikroplastik może gromadzić się we wszystkich narządach, także w mózgu.

Ale okazuje się, że zanieczyszczenie mikroplastikiem to nie jest do końca nowy problem. Pokazują to niedawne badania, w których naukowcy przeanalizowali osłonki larw chruścików. Holenderscy uczeni z Naturalis Biodiversity Center w Lejdzie odkryli, że larwy wykorzystywały mikroplastik do budowy swoich osłonek już w latach 70. XX wieku.

Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Science of The Total Environment” (DOI: 10.1016/j.scitotenv.2025.178947).

Chruściki

Chruściki (Trichoptera) to małe owady wodne występujące niemal na całym świecie. W Polsce jest ich prawie 300 gatunków, a na świecie ponad 14 tysięcy, choć badacze przypuszczają, że może być ich znacznie więcej. Charakterystyczną cechą dorosłych postaci tych owadów są włoski na skrzydłach. W postaci dorosłej mogą przypominać ćmy – mają podobne ubarwienie, w odcieniach szarości, brązów i czerni.

Owady te zamieszkują okolice jezior czy strumieni. Ich cykl życiowy zaczyna się od jaja, przechodzi przez kilka stadiów larwalnych, następnie jest poczwarka i w końcu imago – owad doskonały. Samice składają jaja w galaretowatej masie bezpośrednio do wody lub na nadbrzeżnych roślinach. Z jaj wylęgają się larwy, które wykorzystują otaczający materiał do budowy osłonek swoich ciał, które chronią je przed niesprzyjającymi warunkami, grzybami czy drapieżnikami.

W niedawnych badaniach naukowcy z Holandii odkryli, że od ponad 50 lat larwy wykorzystują mikroplastik do budowy osłonek.

Mikroplastik w osłonkach larw

Przeglądając kolekcję osłonek larw chruścików zgromadzoną przez Naturalis Biodiversity Center jeden z badaczy dostrzegł coś kolorowego. Dokładne przyjrzenie się osłonce wykazało, że jest to drobinka mikroplastiku. To skłoniło naukowców do dokładniejszego przyjrzenia się 549 osłonkom z ich kolekcji, które były gromadzone przez kilka dekad. W ten sposób znaleźli plastik w wielu z nich.

Zespół znalazł na przykład osłonkę datowaną na 1986 rok, która zawierała wiele kawałeczków niebieskiego mikroplastiku. Inna, która do kolekcji trafiła w 1971 roku, zawierała żółte drobinki tworzyw sztucznych. W dalszych analizach naukowcy wykazali też obecność w osłonkach larw owadów dodatków do plastiku, takich jak ołów, tytan i cynk.

Kolorowe drobinki mikroplastiku wbudowane w osłonki larw sprawiają, że są one bardziej widoczne. Sprawiają również, że osłonki są bardziej wyporne. Te czynniki mogą potencjalnie narażać larwy na większe ryzyko znalezienia i zjedzenia przez ptaki i ryby.

Autorzy publikacji wskazują, że mikroplastik zanieczyszcza środowisko od co najmniej pół wieku. Biorąc pod uwagę ten fakt, nie powinno dziwić, że został znaleziony nawet w oddalonych od człowieka lokalizacjach. Naukowcy sugerują również, że inne gatunki mogą mieć z nim styczność przez równie długi czas.

Źródło: Science X Network, Naturalis Biodiversity Center, fot. Bruce Marlin/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.5