Czy powstanie rządowy rejestr zawodów zagrożonych przez AI?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) ogłosiło plan, wedle którego ma powstać rejestr zawodów zagrożonych przez AI. Pomysł budzi jednak kontrowersje. Eksperci ostrzegają, że może hamować rozwój technologiczny kraju i osłabiać konkurencyjność gospodarki.

Rejestr zawodów zagrożonych przez AI – profesje wskazane na liście

Szefowa resortu, Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, już w listopadzie 2024 roku podczas konferencji „Społeczne i ekonomiczne konsekwencje cyfrowej transformacji” zapowiadała konieczność wdrożenia regulacji chroniących miejsca pracy. Inicjatywa ma na celu ochronę profesji kreatywnych, związanych z kulturą i językiem, przed skutkami automatyzacji.

Według wstępnych informacji rejestr obejmie zawody kreatywne, m.in.: pisarzy, scenarzystów, dziennikarzy, twórców kultury. Wszystkie te profesje mają istotny wpływ na dziedzictwo kulturowe i rozwój języka. Z tego powodu– zdaniem ministerstwa – wymagają szczególnej ochrony przed zastąpieniem ich przez algorytmy AI.

Dziemianowicz-Bąk zwróciła uwagę na fakt, że według badań 3,68 mln Polaków pracuje w 20 zawodach szczególnie narażonych na redukcję etatów w wyniku automatyzacji. Zwróciła również uwagę na konieczność podnoszenia kwalifikacji pracowników oraz ewentualne skrócenie ustawowego czasu pracy jako odpowiedź na dynamiczny rozwój AI.

Krytyka pomysłu ze strony Forum Obywatelskiego Rozwoju

Propozycja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej spotkała się z krytyką ekonomistów i organizacji branżowych. Forum Obywatelskiego Rozwoju (FOR) stwierdziło w swoim komunikacie, że nadmierna regulacja może osłabić rozwój nowoczesnych technologii w Polsce, a nawet cofnąć kraj pod względem gospodarczym.

–Ten ruch może uczynić z Polski skansen gospodarczy oraz zaszkodzić Polakom, również pracującym w tych zawodach – mówi Mateusz Michnik, analityk FOR.

Eksperci wskazują, że sztuczna inteligencja nie tylko wpływa na redukcję niektórych etatów. Poza tym tworzy również nowe miejsca pracy i znacząco podnosi produktywność. Ich zdaniem zamiast regulacji ograniczających AI, należy skupić się na edukacji cyfrowej i adaptacji pracowników do nowych warunków rynkowych.

Czy AI faktycznie zagraża miejscom pracy?

Pomimo obaw o automatyzację, wielu ekspertów wskazuje, że rozwój AI nie prowadzi do masowego bezrobocia, lecz zmienia strukturę zatrudnienia. Z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) wynika, że branża kulturalna nie jest szczególnie narażona na wpływ AI, a automatyzacja sprzyja powstawaniu nowych modeli pracy.

Zdaniem FOR innowacje zawsze budziły obawy, niezależnie od epoki:

– Wynalezienie sposobów uprawy roślin „zniszczyło” miejsca pracy w zbieractwie i stworzyło miejsca pracy w rolnictwie, wynalezienie koła ograniczyło popyt na pracę tragarzy, a prasa drukarska zmniejszyła potrzebę ręcznego przepisywania ksiąg. Elektryczność czy Internet również znacząco zmieniły rynek pracy czy sposób organizacji społeczeństwa. Trudno było przewidzieć konsekwencje tych rewolucji – miały one z pewnością swoje wady, ale zalety jednoznacznie przeważyły. Dlatego warto ponownie zaryzykować – czytamy w komunikacie.

Jak będzie wyglądał rejestr zawodów zagrożonych przez AI?

MRPiPS nie podało jeszcze szczegółowych kryteriów, według których zawody miałyby zostać wpisane do rejestru. Podobnie jest w przypadku terminu jego utworzenia. Nadal brakuje również informacji na temat działań, jakie miałyby zostać podjęte wobec zawodów objętych ochroną.

Eksperci podkreślają, że kluczowe będzie znalezienie równowagi między ochroną miejsc pracy a wspieraniem innowacji. Sztuczna inteligencja to jedno z największych wyzwań XXI wieku, ale również szansa na rozwój polskiej gospodarki.