Zamiast tabletek – obrazy i dzieła sztuki. Czy to terapia przyszłości?

Spis treści:

1. Największe badania nad wpływem sztuki na well-being
2. Sztuka pomaga nie tylko w muzeum
3. Co dokładnie sprawia, że czujemy się lepiej?

Muzea na całym świecie cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. Do niektórych najlepiej kupić bilet nawet wiele dni przed planowaną wizytą. Tak jest na przykład ze słynnym francuskim Luwrem. Motywacje do zwiedzania tych placówek są różne. Ale rzadko usłyszymy: idę do muzeum, by się lepiej poczuć. Tymczasem okazuje się, że podziwianie dzieł sztuki faktycznie polepsza samopoczucie.

Największe badania nad wpływem sztuki na well-being

Eksperci z instytutów w Wiedniu, Dublinie, Berlinie, Cambridge i Nijmegen przedstawili właśnie na łamach „The Journal of Positive Psychology” wyniki pierwszego tak kompleksowego badania, które dotyczy wpływu sztuki na zdrowie psychiczne ludzi. To największe dotychczas wykonane badanie tego typu. Dotychczasowe wyniki były rozproszone i niespójne. Teraz naukowcy zidentyfikowali korzyści płynące z uczestnictwa w działaniach związanych z oglądaniem sztuki.

Sztuka pomaga nie tylko w muzeum

W ramach najnowszej analizy wzięto pod uwagę dane płynące z 38 badań z udziałem w sumie 6805 uczestników. Naukowcy chcieli ustalić nie tylko, czy oglądanie sztuki poprawia samopoczucie, ale także kiedy, w jakich warunkach i poprzez jakie procesy psychologiczne.

Okazało się, że już samo zwykłe oglądanie sztuki wizualnej, odwiedzanie muzeum (w towarzystwie przewodnika lub samemu) albo posiadanie sztuki w pokoju szpitalnym może poprawić samopoczucie. Ten efekt wzmacnia jednak jakiś rodzaj zaangażowania w przeżywanie sztuki.

– Ludzie często myślą o sztuce jako o luksusie. Jednak nasze odkrycia sugerują, że udział w oglądaniu działań artystycznych – czy to w ramach hobby, czy poprzez ukierunkowaną interwencję – może znacząco wspierać dobre samopoczucie – powiedziała MacKenzie Trupp, główna autorka i badaczka z Uniwersytetu Wiedeńskiego i Radboud UMC, Donders Institute.

W jej ocenie nowe ustalenie otwierają ekscytujące możliwości integracji sztuki ze strategiami zdrowia publicznego. Podczas gdy wcześniejsze badania wskazywały na korzyści, takie jak poprawa nastroju lub redukcja stresu, w tej dziedzinie brakowało syntezy i sprecyzowania wniosków.

Co dokładnie sprawia, że czujemy się lepiej?

Naukowcy wyróżnili pięć mechanizmów psychologicznych, które mogą wyjaśnić korzystny wpływ sztuki na dobrostan:

• mechanizmy afektywne – regulacja emocji, doświadczanie przyjemności przez reakcje estetyczne;
• mechanizmy poznawcze – uwaga, pamięć, ciekawość i refleksja;
• mechanizmy społeczne – wspólne doświadczenie sztuki wzmacnia więzi i redukuje samotność;
• mechanizmy autotransformacyjne – osobista refleksja, poczucie sensu i tożsamości;
• mechanizmy budowania odporności – pomoc w radzeniu sobie z emocjami w trudnych sytuacjach.

Badacze uważają, że sztuka powinna być integrowana z polityką zdrowia publicznego. Może być wykorzystywana zarówno jako codzienna praktyka (np. hobby), jak i narzędzie terapeutyczne.

Źródło: The Journal of Positive Psychology

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.