Czy kierowca, który jeździ autem posiadając prawo jazdy z 1976 r. — prowadzi bez uprawnień?
Czy kierowca, który jeździ autem posiadając w kieszeni prawo jazdy wydane za Edwarda Gierka, dopuszcza się prowadzenia pojazdu bez uprawnień? Czy jednak brak wymiany prawa jazdy na nowe (tj. zgodne z obowiązującym wzorem) nie może być interpretowany jako brak uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych? I, troszkę na marginesie: czy Polak może się w Polsce posługiwać ... Dowiedz się więcej Tekst Czy kierowca, który jeździ autem posiadając prawo jazdy z 1976 r. — prowadzi bez uprawnień? pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
Czy kierowca, który jeździ autem posiadając w kieszeni prawo jazdy wydane za Edwarda Gierka, dopuszcza się prowadzenia pojazdu bez uprawnień? Czy jednak brak wymiany prawa jazdy na nowe (tj. zgodne z obowiązującym wzorem) nie może być interpretowany jako brak uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych? I, troszkę na marginesie: czy Polak może się w Polsce posługiwać amerykańskim prawem jazdy — czy musi mieć prawo jazdy międzynarodowe?
wyrok Sądu Najwyższego z 13 lutego 2025 r. (I KK 387/24)
Osoba, która posiada nieważny dokument prawa jazdy, zachowuje uprawnienia do kierowania pojazdami, choć z uprawnień tych nie będzie mogła korzystać tak długo, jak nie otrzyma nowego dokumentu prawa jazdy.
opis stanu faktycznego:
- sprawa dotyczyła kierowcy, który prowadząc auto na polskich drogach posiadał przy sobie wydane w 1976 r. polskie prawo jazdy kategorii „B” oraz prawo jazdy amerykańskie, wydane przez władze stanu „M.”…
- …a ponieważ zatrzymany do kontroli drogowej nie legitymował się międzynarodowym prawem jazdy, dostał zarzut prowadzenia pojazdu mechanicznego bez uprawnień, za co sąd wlepił mu 500-złotową grzywnę;
- dwa tygodnie po „wpadce” mężczyzna wyrobił nowy polski dokument prawa jazdy, w którym było podane, że uprawnienia posiada nieprzerwanie od 1976 r.;
art. 94 § 1 kw
Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych.
art. 95 § 1 kw
Kto prowadzi na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu pojazd, nie mając przy sobie wymaganych dokumentów,
podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.
- …i najwyraźniej na tym oparł swą apelację, ta jednak ze względu na przekroczenie terminu na jej wniesienie nie została przez sąd przyjęta;
- kasację na korzyść od prawomocnego wyroku wniósł Prokurator Generalny, który zwrócił uwagę, że obwiniony odpowiednie uprawnienia posiadał, co najwyżej nie posiadał wymaganych dokumentów, więc jeśli za coś mógł odpowiadać, to na podstawie art. 95 par. 1 kw;
orzeczenie SN:
- Sąd Najwyższy zgodził się z tą argumentacją: dowód w postaci choćby później wydanego prawa jazdy, potwierdzającego posiadanie — ciągłe, od blisko 50 lat — uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych wyklucza przyjęcie, iż kierujący nie miał owych uprawnień (tj. nigdy nie uzyskał lub utracił wskutek cofnięcia);
- brak uprawnień nie wynika wszakże z faktu, iż ktoś nie zastosował się do obowiązku wymiany prawa jazdy na nowe, tj. zgodne z aktualnym wzorem (najpierw to zalaminowane, aktualnie plastikową kartę; por. „Czy jest obowiązek wymiany starego prawa jazdy (wydanego przed 2013 r.)?”) — bo chociaż przepis mówi o rygorze utraty ważności dokumentu (art. 124 ust. 6 ustawy o kierujących pojazdami), to przecież nie można mylić utraty ważności dokumentu i utraty uprawnień;
- wszystko to dlatego, że dokument prawa jazdy uprawnień nie tworzy, lecz potwierdza nabycie prawa podmiotowego, stąd też czynność wymiany dokumentu ma charakter materialno-techniczny, a przy wymianie nie ustala się uprawnień — stąd też
Utrata prawa jazdy, z jakichkolwiek powodów, w tym z powodu utraty jego ważności, nie jest tożsama z utratą uprawnień do kierowania pojazdami.
- sumarycznie zdaniem SN oznacza to, że kierowcy nie można było przypisać wykroczenia z art. 94 par. 1 kw;
- natomiast zanim sięgnie się po przepis sankcjonujący brak posiadania przy sobie wymaganych dokumentów, trzeba pamiętać, że posiadacz polskiego prawa jazdy nie musi go mieć przy sobie;
- a jeśli nawet brak wymiany prawa jazdy na nowe interpretować jako wykroczenie braku posiadania wymaganych dokumentów (SN nie forsuje ani nie wyklucza takiej wykładni, por. „Czy prowadzenie pojazdu po okresie zawieszenia prawa jazdy — jeśli kierowca nie pofatygował się do urzędu — oznacza jazdę bez uprawnień?”) — to trzeba pamiętać, że prawo jazdy wydane za granicą może stwierdzać uprawnienia do prowadzenia pojazdów;
art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami
Dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów składającym się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy jest:
2) wydane za granicą:
a) międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, podpisanej w Genewie dnia 19 września 1949 r.,
b) krajowe lub międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r.,
c) krajowe prawo jazdy wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
d) krajowe prawo jazdy określone w umowie międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska;
- toteż zanim sąd uzna kierowcę za winnego jakiegokolwiek wykroczenia, musi też sprawdzić, czy amerykańskie prawo jazdy wydane przez stan „M.” nie jest uznane w Polsce na podstawie konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym lub innej umowy międzynarodowej.
Biorąc pod uwagę taki obraz rzeczy SN wyrok uchylił, a sprawę zwrócił do ponownego rozpoznania w I instancji.
Tekst Czy kierowca, który jeździ autem posiadając prawo jazdy z 1976 r. — prowadzi bez uprawnień? pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.
