Złoto Europy na celowniku oszustów. Dlaczego oliwa staje się łupem złodziei i przedmiotem fałszerstw?

Jak twierdzą eksperci Checkpoint Systems, za gwałtowny wzrost cen oliwy z oliwek w 2024 roku odpowiada szereg czynników klimatycznych i ekonomicznych. Według danych GUS produkt ten znalazł się w ścisłej czołówce artykułów spożywczych o najwyższej dynamice wzrostu cen.

Główne kraje produkujące oliwę – Hiszpania, Włochy i Grecja – mierzyły się z ekstremalnymi warunkami pogodowymi. Susze oraz fale upałów spowodowały spadek zbiorów nawet o 40 proc., co znacznie ograniczyło podaż. Jak wskazują analizy rynkowe, we Włoszech dodatkowym problemem była masowa infekcja drzew oliwnych – ponad 21 mln roślin zostało zainfekowanych. Do tego dochodzą rosnące koszty energii, nawozów i pracy, które – zdaniem specjalistów z branży – znacząco wpływają na ostateczne ceny detaliczne.

Wysoka cena, wysokie ryzyko

Eksperci alarmują, że wzrost wartości oliwy sprawia, iż produkt ten staje się atrakcyjnym celem kradzieży. W październiku 2024 roku w Houston skradziono z magazynu CHO America oliwę wartą 2,5 mln dolarów. Jak ustalono, towar trafił na czarny rynek w znacznie obniżonych cenach.

W Europie również odnotowuje się podobne incydenty. Według relacji greckich producentów, coraz częściej instalują oni kamery i alarmy nie tylko w magazynach, ale i bezpośrednio na plantacjach. Jak podają lokalne media, w niektórych regionach organizowane są nocne patrole, mające na celu ochronę zbiorów przed kradzieżą. W Hiszpanii z kolei sklepy detaliczne zdecydowały się na stosowanie kłódek na butelkach i puszkach z oliwą. Jak twierdzą przedstawiciele branży, produkt ten stał się najczęściej kradzionym artykułem spożywczym w południowej Europie.

Fałszerstwa coraz większym zagrożeniem

Jak wynika z danych przedstawionych w Parlamencie Europejskim, oliwa z oliwek była już w 2015 roku najczęściej fałszowanym produktem spożywczym w UE. Najnowsze analizy z 2024 roku potwierdzają, że problem ten nie tylko nie zniknął, ale wręcz się nasilił. W pierwszym kwartale ubiegłego roku zarejestrowano aż 50 przypadków oszustw i błędnego etykietowania – ponad trzykrotnie więcej niż w analogicznym okresie 2018 roku. Jak zauważają służby kontrolne, najczęściej fałszerze mieszają oliwę z tańszymi olejami roślinnymi, dodając barwniki takie jak chlorofil i karotenoidy. Tak spreparowany produkt trudno odróżnić od oryginału, szczególnie bez specjalistycznych testów.

W 2023 roku włoskie i hiszpańskie służby przejęły ponad 260 tys. litrów fałszywej oliwy. W Rzymie wszczęto postępowanie wobec 50 restauracji podejrzanych o używanie nieoryginalnego produktu. Jak przypominają eksperci, fałszowanie oliwy może mieć tragiczne skutki zdrowotne – przykład Hiszpanii, gdzie po spożyciu zafałszowanego oleju zmarło 300 osób, a 20 tys. zachorowało, wciąż pozostaje przestrogą.

Specjaliści podkreślają, że oliwa z oliwek, mimo swojej wartości, jest produktem trudnym do zidentyfikowania po kradzieży. W przeciwieństwie do elektroniki nie posiada numerów seryjnych. Skradziony produkt może być łatwo przelany do nowych butelek, opatrzony fałszywą etykietą i sprzedany – często nieświadomym detalistom lub restauratorom.

Presja cenowa zmienia wybory konsumentów

Z danych rynkowych wynika, że rosnące ceny oliwy mają bezpośredni wpływ na zachowania konsumenckie. Wiele osób zaczęło rezygnować z jej zakupu na rzecz tańszego oleju słonecznikowego. Jak wskazują analitycy, to efekt presji inflacyjnej oraz ograniczonej dostępności produktu oryginalnego. Producenci próbują reagować na kryzys. Jak twierdzą eksperci branżowi, trwają prace nad nowymi odmianami drzew oliwnych odpornymi na susze oraz innowacyjnymi metodami uprawy, które mają zwiększyć odporność sektora na zmiany klimatyczne.

Rosnące ceny i ryzyko kradzieży oraz fałszerstw stawiają przed branżą handlu detalicznego poważne wyzwania. Jak wskazują specjaliści Checkpoint Systems, tylko inwestycje w nowoczesne technologie oraz zwiększenie kontroli nad łańcuchem dostaw mogą zagwarantować bezpieczeństwo i autentyczność oliwy z oliwek.