Nowe narzędzia skarbówki zmieniają zasady gry dla milionów Polaków

Polska administracja skarbowa wkracza w nową erę cyfryzacji, wprowadzając szereg rozwiązań, które mają fundamentalnie zmienić doświadczenie rozliczania podatków. Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) ogłosiła pakiet udogodnień technologicznych, które teoretycznie powinny ułatwić życie podatnikom. Choć zmiany te prezentowane są jako wyłącznie pozytywne, warto przyjrzeć się im dokładniej i zastanowić, jakie rzeczywiste konsekwencje – zarówno pozytywne, jak i negatywne – mogą one przynieść zwykłym Polakom.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Od stycznia 2025 roku podatnicy mogą korzystać z aplikacji mobilnej e-Urząd Skarbowy, która na pierwszy rzut oka stanowi istotny krok w kierunku digitalizacji państwowych usług. Aplikacja umożliwia załatwianie spraw podatkowych bez konieczności fizycznej obecności w urzędzie, co w dobie dynamicznego stylu życia i ograniczonego czasu może wydawać się idealnym rozwiązaniem dla zabieganych Polaków. Ministerstwo Finansów chwali się, że użytkownicy mogą sprawdzać swoje rozliczenia, składać deklaracje oraz kontrolować status zwrotu podatku z dowolnego miejsca i o każdej porze.

W marcu 2025 roku wprowadzono kolejne udogodnienie w ramach Multikanałowego Centrum Komunikacji. Nowa usługa kierowana jest przede wszystkim do osób posługujących się językiem migowym, które od teraz mogą załatwiać swoje sprawy urzędowe online. To rozwiązanie bez wątpienia zasługuje na uznanie, ponieważ zwiększa dostępność usług skarbowych dla osób z niepełnosprawnościami. Jednakże, mimo ogólnej pozytywnej oceny tego rozwiązania, należy zauważyć, że wprowadzenie tej usługi nastąpiło stosunkowo późno w porównaniu do cyfryzacji innych usług publicznych.

Jedną z najbardziej reklamowanych nowości jest możliwość regulowania zobowiązań podatkowych kartą płatniczą bezpośrednio w systemie e-Urząd Skarbowy. KAS zapewnia, że opcja ta usprawni proces płatności, umożliwiając szybkie i wygodne opłacanie podatków bez konieczności wykonywania tradycyjnych przelewów bankowych. System ma obsługiwać wszystkie popularne karty płatnicze, co teoretycznie powinno ułatwić życie większości podatników.

Dalsza rozbudowa funkcjonalności aplikacji e-Urząd Skarbowy przewidziana jest na czerwiec 2025 roku. Wtedy platforma zostanie wzbogacona o możliwość dostępu do konta organizacji, co ma stanowić udogodnienie dla przedsiębiorców w zarządzaniu zobowiązaniami podatkowymi. W założeniu, firmy będą mogły sprawniej kontrolować swoje należności wobec państwa oraz korzystać z dedykowanych narzędzi do analizy obciążeń fiskalnych.

Ministerstwo Finansów nie zapomina również przypomnieć o usłudze Twój e-PIT, która funkcjonuje już od kilku lat. System automatycznie przygotowuje roczne zeznanie podatkowe na podstawie danych zgromadzonych przez Urząd Skarbowy, co w teorii ma całkowicie wyeliminować stres związany z samodzielnym wypełnianiem formularzy. Obecnie usługa ta cieszy się rosnącą popularnością, aczkolwiek wciąż wielu podatników preferuje tradycyjne metody rozliczeń.

Co te zmiany oznaczają w praktyce dla statystycznego Kowalskiego? Z jednej strony, niewątpliwie mamy do czynienia z próbą unowocześnienia polskiego systemu podatkowego i dostosowania go do standardów cyfrowego społeczeństwa. Dla wielu osób, szczególnie młodszych pokoleń wychowanych w erze smartfonów, takie rozwiązania mogą znacząco usprawnić coroczny obowiązek rozliczania się z fiskusem. Możliwość załatwienia wszystkich formalności bez wychodzenia z domu czy stania w kolejkach oszczędza czas i nerwy, które tradycyjnie towarzyszyły okresowi składania zeznań podatkowych.

Zwolennicy cyfryzacji usług podatkowych podkreślają również, że nowe systemy potencjalnie zmniejszają ryzyko popełnienia błędów. Automatyczne wypełnianie formularzy eliminuje pomyłki rachunkowe, które mogły skutkować wezwaniami do wyjaśnień lub nawet kontrolami podatkowymi. Dodatkowo, zdigitalizowane systemy natychmiast informują o ewentualnych nieścisłościach, co pozwala na szybką korektę przed ostatecznym złożeniem zeznania.

Jednak medal ma zawsze dwie strony. Cyfryzacja usług podatkowych niesie ze sobą również szereg potencjalnych zagrożeń i negatywnych konsekwencji, o których oficjalne komunikaty KAS nie wspominają. Przede wszystkim, istnieje realne ryzyko wykluczenia cyfrowego znacznej części społeczeństwa. Według najnowszych badań, blisko 30% Polaków w wieku powyżej 65 lat nie korzysta regularnie z internetu, a ponad 40% nie posiada podstawowych umiejętności cyfrowych. Dla tej grupy obywateli, przejście na e-usługi może oznaczać nie ułatwienie, lecz dodatkową barierę w kontaktach z administracją skarbową.

Co więcej, uzależnienie obsługi podatkowej od aplikacji mobilnych stawia w trudnej sytuacji mieszkańców obszarów wiejskich i małych miejscowości, gdzie dostęp do szybkiego internetu wciąż pozostawia wiele do życzenia. Według raportu Urzędu Komunikacji Elektronicznej z końca 2024 roku, ponad 15% obszaru Polski nie ma dostępu do stabilnego połączenia internetowego o przepustowości wystarczającej do korzystania z zaawansowanych usług online. Dla mieszkańców tych regionów, cyfryzacja może paradoksalnie oznaczać utrudnienie w realizacji obowiązków podatkowych.

Istotnym aspektem, który budzi obawy wielu ekspertów, jest kwestia bezpieczeństwa danych osobowych i finansowych. Choć KAS zapewnia o stosowaniu najwyższych standardów zabezpieczeń, historia zna przypadki skutecznych ataków hakerskich na rządowe bazy danych. W przypadku e-Urzędu Skarbowego, potencjalny wyciek mógłby być szczególnie dotkliwy, bowiem system gromadzi najbardziej wrażliwe informacje finansowe obywateli. Nie wszyscy podatnicy czują się komfortowo, wiedząc, że ich dane podatkowe przechowywane są w scentralizowanej bazie, dostępnej online.

Kolejnym problemem, który może dotknąć zwykłych Polaków, jest nadmierne poleganie na automatyzacji. Choć usługa Twój e-PIT teoretycznie powinna bezbłędnie przygotowywać zeznania, w praktyce zdarzają się sytuacje, w których system nie uwzględnia wszystkich ulg przysługujących podatnikowi lub nieprawidłowo interpretuje niektóre źródła dochodów. Zaufanie automatycznemu systemowi bez dokładnej weryfikacji może prowadzić do przepłacenia podatku lub – co gorsza – do nieświadomego zaniżenia należności, co może skutkować późniejszymi konsekwencjami.

Warto również zwrócić uwagę na kwestię opłat za transakcje kartą płatniczą. Choć KAS przedstawia możliwość płacenia podatków kartą jako ułatwienie, komunikaty milczą na temat ewentualnych prowizji. Doświadczenia z innych krajów pokazują, że takie udogodnienia często wiążą się z dodatkowymi kosztami, które ostatecznie ponosi podatnik. Jeśli podobny model zostanie zastosowany w Polsce, pozornie wygodne rozwiązanie może oznaczać dodatkowe obciążenie finansowe dla obywateli.

Nie bez znaczenia pozostaje również możliwość technicznych awarii systemu, szczególnie w okresach zwiększonego obciążenia, jak ostatnie dni terminu składania zeznań podatkowych. W takich sytuacjach, podatnicy mogą zostać postawieni w bardzo trudnej sytuacji, bez możliwości dopełnienia obowiązku w tradycyjny sposób z powodu ograniczenia liczby placówek stacjonarnych (co jest naturalną konsekwencją cyfryzacji).

Dla przedsiębiorców, zwłaszcza prowadzących małe i średnie firmy, nowe rozwiązania mogą oznaczać konieczność dostosowania się do kolejnych wymogów technologicznych. W sytuacji, gdy wiele firm wciąż zmaga się z wdrażaniem Krajowego Systemu e-Faktur, dodatkowe zmiany w obszarze cyfrowych usług podatkowych mogą stanowić kolejne obciążenie organizacyjne i finansowe.

Co ciekawe, w miarę postępującej cyfryzacji, zmienia się również charakter relacji między obywatelem a administracją skarbową. Tradycyjny kontakt z urzędnikiem, choć czasem uciążliwy, dawał możliwość wyjaśnienia wątpliwości i uzyskania spersonalizowanej porady. W systemie cyfrowym, interakcja staje się bezosobowa, a przestrzeń na indywidualne podejście do specyficznej sytuacji podatnika znacząco się kurczy.

Równocześnie, wzrasta ryzyko nadmiernej kontroli państwa nad finansami obywateli. Cyfryzacja usług podatkowych oznacza, że administracja skarbowa ma szybszy i pełniejszy dostęp do danych finansowych podatników, co teoretycznie może prowadzić do zwiększenia liczby automatycznych kontroli i weryfikacji. Dla obywateli oznacza to potencjalnie większą ingerencję państwa w ich osobiste finanse.

Paradoksalnie, pomimo wprowadzania kolejnych udogodnień, polski system podatkowy wciąż pozostaje jednym z najbardziej skomplikowanych w Europie. Cyfryzacja ułatwia obsługę techniczną rozliczeń, ale nie upraszcza samych przepisów podatkowych, które nadal charakteryzują się znacznym stopniem złożoności i częstymi zmianami. W efekcie, nawet najlepsze narzędzia cyfrowe nie są w stanie całkowicie wyeliminować frustracji związanej z rozumieniem zawiłości polskiego prawa podatkowego.

Warto również zauważyć, że w okresie przejściowym, gdy funkcjonują równolegle tradycyjne i cyfrowe metody obsługi podatników, administracja skarbowa musi ponosić podwójne koszty utrzymania obu systemów. To z kolei może przekładać się na mniejszą efektywność wykorzystania środków publicznych, co ostatecznie dotyka wszystkich podatników.

Dla młodych Polaków, którzy dopiero wkraczają w świat obowiązków podatkowych, system cyfrowy może wydawać się naturalnym środowiskiem. Jednak bez odpowiedniej edukacji podatkowej, która w polskich szkołach wciąż pozostawia wiele do życzenia, nawet najbardziej intuicyjne aplikacje nie zagwarantują prawidłowego wypełnienia obowiązków fiskalnych. Istnieje ryzyko, że łatwość obsługi cyfrowych narzędzi stworzy fałszywe poczucie bezpieczeństwa i zmniejszy motywację do rzeczywistego zrozumienia zasad opodatkowania.

Szczególnie niepokojący może być wpływ cyfryzacji na osoby starsze, które oprócz trudności z obsługą nowych technologii, mogą również paść ofiarą oszustw. Przestępcy coraz częściej podszywają się pod instytucje publiczne, w tym administrację skarbową, tworząc fałszywe strony internetowe lub wysyłając wiadomości phishingowe. W nowym, cyfrowym kontekście, ryzyko takich oszustw znacząco wzrasta, a ich potencjalnymi ofiarami są najczęściej najbardziej podatne na manipulację grupy społeczne.

Z perspektywy społeczno-ekonomicznej, warto zastanowić się, czy wprowadzane zmiany rzeczywiście służą wszystkim podatnikom, czy może faworyzują określone grupy. Osoby o wyższych dochodach, lepiej wykształcone i mieszkające w dużych miastach niewątpliwie łatwiej adaptują się do nowych rozwiązań technologicznych. Natomiast mniej uprzywilejowane grupy społeczne mogą doświadczać dodatkowych trudności, co potencjalnie pogłębia istniejące nierówności.

Choć Krajowa Administracja Skarbowa przedstawia wprowadzane zmiany jako znaczące udogodnienia dla wszystkich podatników, rzeczywistość może okazać się bardziej złożona. Dla jednych będą one rzeczywiście oznaczać uproszczenie i przyspieszenie procesu rozliczeń podatkowych, dla innych – dodatkowe wyzwania i bariery. Kluczowe wydaje się zapewnienie przez państwo odpowiedniego wsparcia w okresie transformacji, szczególnie dla grup zagrożonych wykluczeniem cyfrowym.

W dłuższej perspektywie, sukces cyfryzacji usług podatkowych będzie zależeć nie tylko od jakości samych rozwiązań technologicznych, ale również od skuteczności edukacji podatkowej, dostępności alternatywnych metod obsługi dla osób niekorzystających z internetu oraz ogólnego zaufania obywateli do państwowych systemów cyfrowych. Bez spełnienia tych warunków, nawet najbardziej zaawansowane e-usługi mogą nie przynieść oczekiwanych korzyści dla znacznej części społeczeństwa.

Warto, aby każdy podatnik indywidualnie ocenił, na ile nowe rozwiązania odpowiadają jego potrzebom i umiejętnościom. Dla niektórych będą one istotnym ułatwieniem, dla innych – powodem do obaw. Jedno jest pewne: cyfrowa rewolucja w polskich podatkach stała się faktem, a jej konsekwencje – zarówno pozytywne, jak i negatywne – będziemy odczuwać przez najbliższe lata.

Artykuł Nowe narzędzia skarbówki zmieniają zasady gry dla milionów Polaków pochodzi z serwisu Warszawa W Pigułce.