Łańcuch wartości i jego znaczenie w modelu biznesowym

W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym zrozumienie i efektywne zarządzanie łańcuchem wartości jest kluczowe dla przywódców przyszłości, którzy dążą do osiągnięcia sukcesu. Łańcuch wartości to narzędzie analityczne, które pozwala firmom zidentyfikować i zrozumieć działania, które przyczyniają się do tworzenia korzyści dla klientów. Jest on nierozerwalnie powiązany z propozycją wartości – czyli centralnym elementem każdego modelu biznesowego. 

W lutym obiecałyśmy przeprowadzić Cię krok po kroku przez elementy modelu biznesowego i pokazać, jak je organizować w kontekście zrównoważonego rozwoju. Szczególną uwagę poświęcimy analizie ich obecnego stanu i planowaniu skutecznych zmian. W tym artykule przyjrzymy się, czym jest łańcuch wartości, jak wpływa na propozycję wartości oraz dlaczego jest kluczowym elementem modelu biznesowego.

Czym jest łańcuch wartości?

Łańcuch wartości to koncepcja opracowana przez Michaela Portera w jego książce „Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance”. Składa się z szeregu działań, które firma wykonuje, aby dostarczyć produkt lub usługę na rynek. Działania te można podzielić na dwie główne kategorie: działania podstawowe i działania wspierające.

Działania podstawowe

Działania podstawowe to wszystkie procesy bezpośrednio związane z tworzeniem produktu lub usługi. Są to:

1. Logistyka wewnętrzna: odbiór, magazynowanie i zarządzanie surowcami. Przykładem może być firma produkcyjna, która zarządza dostawami surowców, takich jak stal czy plastik, aby zapewnić ciągłość produkcji. Efektywne zarządzanie logistyką wewnętrzną może prowadzić do redukcji kosztów magazynowania i szybszego dostępu do materiałów.
2. Operacje: przetwarzanie surowców w gotowe produkty. Na przykład, w fabryce samochodów, operacje obejmują montaż części, lakierowanie, kontrolę jakości i pakowanie. Optymalizacja operacji może prowadzić do zwiększenia wydajności produkcji i poprawy jakości produktów.
3. Logistyka zewnętrzna: dystrybucja gotowych produktów do klientów. Firmy logistyczne, takie jak DHL czy FedEx, specjalizują się w efektywnej dystrybucji produktów na całym świecie. Skuteczna logistyka zewnętrzna zapewnia szybkie dostarczenie produktów do klientów, co jest kluczowe dla ich satysfakcji.
4. Marketing i sprzedaż: promocja i sprzedaż produktów. Skuteczny marketing i sprzedaż mogą zwiększyć świadomość marki i przyciągnąć nowych klientów.
5. Serwis: usługi posprzedażowe, takie jak wsparcie techniczne i gwarancje. Przykładowo, firma Samsung oferuje wsparcie techniczne dla swoich produktów, zapewniając klientom pomoc w przypadku problemów technicznych. Dobre usługi serwisowe mogą zwiększyć lojalność klientów i poprawić reputację firmy.

Działania wspierające

Działania wspierające to procesy, które wspierają działania podstawowe i umożliwiają ich efektywne wykonanie. Są to:

1. Infrastruktura firmy: zarządzanie, planowanie strategiczne, finanse. Przykładem może być firma konsultingowa, która oferuje usługi doradcze w zakresie zarządzania strategicznego i finansowego. Efektywna infrastruktura firmy pozwala na lepsze zarządzanie zasobami i osiąganie celów biznesowych.
2. Zarządzanie zasobami ludzkimi: rekrutacja, szkolenia, rozwój pracowników. Na przykład, firma Google inwestuje w rozwój zatrudnionych osób poprzez programy szkoleniowe i różne możliwości rozwoju kariery. Efektywne zarządzanie zasobami ludzkimi może prowadzić do zwiększenia motywacji i wydajności pracowników.
3. Rozwój technologii: badania i rozwój, innowacje technologiczne. Przykładem może być firma Tesla, która inwestuje w badania nad nowymi technologiami, takimi jak autonomiczne pojazdy i baterie o dużej pojemności. Innowacje technologiczne mogą prowadzić do stworzenia nowych produktów i usług, które przyciągają klientów.
4. Zaopatrzenie: zakup surowców i materiałów. Firma Nestlé zarządza na przykład zakupem surowców, takich jak kakao i mleko, aby tworzyć swoje produkty spożywcze. Efektywne zaopatrzenie może prowadzić do redukcji kosztów i zapewnienia ciągłości produkcji.

Łańcuch wartości a propozycja wartości

Propozycja wartości to kluczowy element modelu biznesowego, który definiuje, jakie korzyści firma oferuje swoim klientom. Jest to obietnica jakości, którą firma dostarcza poprzez swoje produkty lub usługi. Łańcuch wartości jest istotny, ponieważ każda z jego części przyczynia się do tworzenia dóbr dla klienta.

Związek między łańcuchem wartości a propozycją wartości

1. Efektywność operacyjna: poprawa procesów operacyjnych w łańcuchu wartości może prowadzić do niższych kosztów produkcji, co pozwala firmie oferować konkurencyjne ceny. Przykładowo, firma Toyota wprowadziła system produkcji „just-in-time”, który pozwala na redukcję kosztów magazynowania i zwiększenie efektywności produkcji.
2. Jakość produktu: działania wspierające, takie jak rozwój technologii i zarządzanie zasobami ludzkimi, mogą zwiększyć jakość produktów, co przekłada się na wyższą wartość dla klienta. Przykładem może być firma Apple, która inwestuje w badania i rozwój, aby tworzyć innowacyjne produkty o wysokiej jakości.
3. Szybkość dostawy: efektywna logistyka wewnętrzna i zewnętrzna zapewniają szybkie dostarczenie produktów do klientów, co jest ważnym elementem propozycji wartości. Firma Amazon inwestuje na przykład w rozwój swojej infrastruktury logistycznej, aby zapewnić szybkie dostawy produktów na całym świecie.
4. Obsługa klienta: działania serwisowe, takie jak wsparcie techniczne, mogą zwiększyć satysfakcję klientów i wzmocnić propozycję wartości. Przykładem może być firma Zappos, która słynie z doskonałej obsługi klienta i oferuje bezpłatne zwroty produktów.

Znaczenie łańcucha wartości w modelu biznesowym

Łańcuch wartości jest nie tylko narzędziem analitycznym, ale także strategicznym. Pozwala firmom zidentyfikować obszary, w których mogą się wyróżnić na tle konkurencji i dostarczać wyjątkową wartość swoim klientom. Włączenie analizy łańcucha wartości do modelu biznesowego pomaga firmom:

1. Zrozumieć koszty: analiza łańcucha wartości pozwala firmom zrozumieć, gdzie powstają koszty i jak można je zredukować. Na przykład, firma Walmart wykorzystuje analizę łańcucha wartości do identyfikacji obszarów, w których można obniżyć koszty operacyjne, co pozwala na oferowanie niższych cen produktów.
2. Zidentyfikować źródła wartości: firmy mogą zidentyfikować działania, które najbardziej przyczyniają się do tworzenia wartości dla klientów. Przykładem może być firma Starbucks, która inwestuje w jakość swoich produktów i doświadczenie klienta, aby stworzyć wyjątkową propozycję wartości.
3. Optymalizować procesy: poprawa efektywności działań w łańcuchu wartości prowadzi do lepszej wydajności i wyższej jakości produktów. Na przykład, firma General Electric wprowadziła program Six Sigma, który pozwala na optymalizację procesów produkcyjnych i poprawę jakości produktów.
4. Tworzyć przewagę konkurencyjną: firmy mogą wykorzystać analizę łańcucha wartości do stworzenia unikalnej propozycji wartości, która wyróżnia je na rynku. Przykładem może być firma Nike, która inwestuje w innowacje technologiczne i marketing, aby stworzyć wyjątkową propozycję wartości dla swoich klientów.

W Europejskich Standardach Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) użyto terminu „łańcuch wartości” w liczbie pojedynczej, mimo że jednostki mogą mieć wiele łańcuchów wartości. Jest to istotne, ponieważ łańcuch wartości obejmuje wszystkie działania, zasoby i relacje, które przyczyniają się do tworzenia wartości przez jednostkę, od pozyskania surowców po dostarczenie gotowego produktu do klienta końcowego.

Łańcuch wartości w kontekście ESRS

Łańcuch wartości w ESRS obejmuje podmioty na wyższym (upstream) i niższym (downstream) szczeblu w stosunku do jednostki. Podmioty upstream to te, które dostarczają surowce, komponenty lub usługi niezbędne do produkcji. Przykłady działań upstream obejmują:

• pozyskiwanie surowców: wybór dostawców i zakup surowców, takich jak metale, drewno czy chemikalia;
• transport i logistyka: przemieszczanie surowców do zakładów produkcyjnych;
• magazynowanie: przechowywanie surowców przed ich wykorzystaniem w produkcji.

Podmioty downstream to te, które są zaangażowane w dystrybucję, sprzedaż i obsługę gotowych produktów. Przykłady działań downstream obejmują:

• pakowanie: przygotowanie produktów do wysyłki;
• dystrybucja: transport gotowych produktów do punktów sprzedaży lub bezpośrednio do klientów;
• marketing i sprzedaż: promocja i sprzedaż produktów;
• obsługa posprzedażowa: wsparcie techniczne, serwis i zarządzanie zwrotami.

Znaczenie zarządzania łańcuchem wartości

Zarządzanie łańcuchem wartości jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju, ponieważ pozwala firmom identyfikować i minimalizować negatywne wpływy na środowisko i społeczeństwo na każdym etapie produkcji i dystrybucji. W kontekście ESG (Environmental, Social, Governance), zarządzanie łańcuchem wartości obejmuje:

• ocenę ryzyk i szans: identyfikacja potencjalnych zagrożeń i możliwości związanych z działaniami upstream i downstream;
• zarządzanie wpływem środowiskowym: monitorowanie i redukcja emisji CO2, zużycia wody i innych zasobów naturalnych;
• społeczną odpowiedzialność biznesu: zapewnienie uczciwych warunków pracy, przestrzegania praw człowieka i wsparcia lokalnych społeczności;
• ład korporacyjny: transparentność i odpowiedzialność w zarządzaniu relacjami z dostawcami i klientami.

Przykłady zastosowania zarządzania łańcuchem wartości

W branży odzieżowej firmy muszą zarządzać łańcuchem wartości, który obejmuje dostawców tkanin (upstream), produkcję odzieży, dystrybucję do sklepów oraz marketing i sprzedaż (downstream). W kontekście ESG, firmy te muszą monitorować warunki pracy w fabrykach, zużycie wody i chemikaliów oraz wpływ transportu na środowisko.

W branży elektronicznej firmy muszą zarządzać łańcuchem wartości obejmującym dostawców komponentów (upstream), montaż urządzeń, dystrybucję do sklepów i obsługę posprzedażową (downstream). W kontekście ESG, firmy produkujące elektronikę muszą dbać o odpowiedzialne pozyskiwanie surowców, recykling zużytych urządzeń oraz minimalizowanie emisji CO2.

***

Łańcuch wartości w ESRS, mimo że używany w liczbie pojedynczej, obejmuje szeroki zakres działań i relacji na różnych szczeblach, zarówno upstream, jak i downstream. Zarządzanie łańcuchem wartości jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju i pozwala firmom na identyfikację i minimalizację negatywnych wpływów na środowisko i społeczeństwo. W kontekście ESG, efektywne zarządzanie łańcuchem wartości jest niezbędne dla osiągnięcia długoterminowego sukcesu i zrównoważonego rozwoju, czego Wam, drodzy Przywódcy, życzę .

The post Łańcuch wartości i jego znaczenie w modelu biznesowym appeared first on Liberté!.